Μάθημα : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (ΤΜΗΜΑ: Α1)

Μπορείτε να επιλέξετε (ενδεικτικά) από την παρακάτω λίστα: 

1. Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς

2. Το διπλό ταξίδι

3. Η μουσική που σταμάτησε τον πετροπόλεμο

4. Λόελλα, η κόρη του Μπαμπά Μπέρτα

5. Με οικογένεια

6. Η κότα που ονειρευόταν να πετάξει

7. Νινέτ

8. Τα γενέθλια

9. Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της

10. Ε.Π.

11. Όταν ο ήλιος

12. Η μωβ ομπρέλα

13. Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου

14. Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ

15. Τρελαντώνης

16. Οι περιπέτειες του Τωμ Σώγερ

17. Κοντά στις ράγες

Αν δείτε στη βιβλιοθήκη του σχολείου μας ΚΑΠΟΙΟ ΑΛΛΟ βιβλίο που σας τράβηξε το ενδιαφέρον, να με ενημερώσετε και θα το συζητήσουμε!

Για την παρουσίαση του βιβλίου σας λάβετε υπόψη τα παρακάτω ερωτήματα: 

1. Γενικές Ερωτήσεις για το Βιβλίο

• Ποιος είναι ο τίτλος του βιβλίου και ποιος είναι ο συγγραφέας του;
• Ποια είναι η βασική υπόθεση ή το κεντρικό θέμα του βιβλίου;
• Σε ποια εποχή και μέρος διαδραματίζεται η ιστορία;
• Ποιοι είναι οι βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;

2. Περιγραφή και Ανάλυση Χαρακτήρων

• Ποιον χαρακτήρα της ιστορίας θεωρείς πιο ενδιαφέρων και γιατί;
• Υπάρχουν κάποιοι χαρακτήρες που αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ιστορίας; Πώς και γιατί αλλάζουν;
• Υπάρχει κάποιος χαρακτήρας με τον οποίο ταυτίστηκες ή τον συμπάθησες ιδιαίτερα; Για ποιο λόγο;

3. Θέματα και Μηνύματα

• Ποια είναι τα κύρια θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο;
• Υπάρχουν κάποια μηνύματα που προσπαθεί να μεταφέρει το βιβλίο στους αναγνώστες; Ποια είναι αυτά;
• Αν μπορούσες να δώσεις έναν τίτλο στο βιβλίο που να αποδίδει το κεντρικό του μήνυμα, ποιος θα ήταν;

4. Σχέση με την Πραγματικότητα

• Πιστεύεις ότι η ιστορία του βιβλίου είναι ρεαλιστική ή φανταστική; Για ποιο λόγο;
• Ποιες καταστάσεις ή προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες μπορεί να συναντήσουμε και στην πραγματική ζωή;
• Υπάρχουν κοινωνικά ή ηθικά διλήμματα στο βιβλίο που σε έκαναν να σκεφτείς;

5. Ανασκόπηση του Κειμένου

• Ποια σκηνή από το βιβλίο σου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί;
• Υπήρξε κάποια στιγμή στην ιστορία που σε εξέπληξε ή σε συγκίνησε ιδιαίτερα;
• Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι στην ιστορία, τι θα ήταν αυτό;

6. Γραφή και Στυλ

• Πώς θα χαρακτήριζες τη γραφή του συγγραφέα; Είναι απλή, περίπλοκη ή κάπως αλλιώς;
• Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα στοιχεία ή τεχνικές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να κρατήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη;
• Πώς επηρεάζει το στυλ γραφής την ατμόσφαιρα του βιβλίου;

7. Προσωπικές Εντυπώσεις

• Τι σου άρεσε περισσότερο στο βιβλίο και τι λιγότερο;
• Θα το συνιστούσες σε άλλους μαθητές; Γιατί ή γιατί όχι;
• Ποια είναι η πιο σημαντική ιδέα που πήρες από το βιβλίο και γιατί;

Μπορείτε να ακούσετε το παραμύθι εδώ: το πιο γλυκό ψωμί

Δείτε εδώ το βίντεο σχετικά με την άνοια.

Τίτλος:
 Ο τίτλος αναφέρεται στην κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος.

 Δομή- Ενότητες

 1 η ενότητα: «Ξημέρωνε... τη μικρή.»
Το ταξίδι προς το Παρίσι και τα συναισθήματα της Έμμα για την κόρη της.

 2 η ενότητα: «Η μικρή δεν κοιμόταν... σα μεγαλώσουν.»
 Όσα κρυφάκουσε η Νινέτ και τα συμπεράσματα που έβγαλε.

 3 η ενότητα: «Η Νινέτ όμως... Καλημέρα μανούλα.» Το περιστατικό που είχε
οδηγήσει τη Νινέτ στη λανθασμένη πεποίθηση για την καταγωγή της.

Αφηγηματικές τεχνικές

Αφήγηση / περιγραφή/ διάλογος 

Μέσα από την αφήγηση δίνεται η εξέλιξη των γεγονότων της ιστορίας που διαβάζουμε.
Με την περιγραφή παρουσιάζονται-περιγράφονται πρόσωπα, ζώα, πράγματα,
τοπία-τόποι.
 Σε αντίθετη με την αφήγηση που είναι δυναμική (με αυτήν παρουσιάζεται
η εξέλιξη της δράσης του έργου και έχουμε αλλαγή των καταστάσεων)
 η περιγραφή είναι στατική (δεν έχουμε εξέλιξη της δράσης).

 Η αφήγηση : ο  αφηγητής    τοποθετείται έξω από την ιστορία που διηγείται , είναι δηλαδή  εξωδιηγητικός . Η αφήγηση γίνεται  σε τρίτο πρόσωπο , ο  αφηγητής είναι παντογνώστης, γνωρίζει  τις σκέψεις και τα συναισθήματα  της  ηρωίδας (Νινέτ).

 Ο αφηγητής δεν μετέχει καθόλου ως πρόσωπο στην ιστορία που αφηγείται,  είναι ετεροδιηγητικός .

Η αφήγηση είναι χρονολογική. 
Τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη σειρά με την οποία διαδραματίστηκαν.
Ωστόσο σε δύο σημεία του κειμένου υπάρχει αναδρομική αφήγηση. 
Αναδρομικά αναφέρεται η γέννηση της Νινέτ από τη μητέρα της και 
το περιστατικό που οδήγησε τη Νινέτ να έχει τη λανθασμένη
 πεποίθηση για την καταγωγή της. 

Η αφήγηση από τη Νινέτ γίνεται σε α΄πρόσωπο γεγονός
που προσδίδει στο κείμενο και στα λόγια της εξομολογητικό τόνο.

 Περιγραφή: εντοπίζεται κυρίως στην πόλη του Παρισιού.

 Διάλογος: εκτυλίσσεται ανάμεσα στην Έμμα και τον αδελφό της, Πρόσπερ 
 (θείο της Νινέτ) και στο τέλος ανάμεσα στην Έμμα και τη Νινέτ.

Με το διάλογο εκφράζονται τα συναισθήματα της Έμμα και οι
ανησυχίες της. Το κείμενο αποκτά ζωντάνια και θεατρικότητα.

Το τέχνασμα της συγγραφέα 
 Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα
 τέχνασμα προκειμένου να αποκαλυφθεί στη Νινέτ πως η μητέρα
 της την αγαπάει και πως είναι η φυσική της κόρη: η Νινέτ
κρυφακούει τη συζήτηση ανάμεσα στο θείο και τη μητέρα
της στο βαγόνι, ενώ αυτή προσποιείται πως κοιμάται
 («άρχισε να παραφυλάει της Έμμα, σαν να περίμενε να
αποκαλύψει ένα μυστικό»).
Η τεχνική προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη και ζωντάνια.

Ύφος:
το ύφος του κειμένου είναι γλαφυρό , με έντονο λυρισμό που οφείλεται στο γλωσσικό
 πλούτο και στα πολλά σχήματα λόγου και καλολογικά στοιχεία.
 Γλώσσα:
Η γλώσσα του κειμένου είναι δημοτική με πλούσιο λεξιλόγιο, εμπλουτισμένη με
λίγες ιδιωματικές λέξεις και φράσεις: πχ άκρια, φασκιώσει, φτερουγάει.

Εκφραστικά μέσα
 Μεταφορές, εικόνες, ασύνδετο σχήμα, παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις. 

Εικόνες: τα περίχωρα του Παρισιού,

Εικόνες  από  το ονείρου  της  Νινέτ.

Μεταφορές:

• H απόφασή μου να την διώξω —δική μου ήταν η απόφαση— βαραίνειτην καρδιά μου,
• την ευτυχία που με πλημμύρισε
• θα σου ανοίξω την καρδιά μου

       μέσα από τις χαραμάδες των κλειστών ματιών 

• με την καρδιά να φτερουγάει,
• λέξεις ελαφριές, πουπουλένιες,
• το πέπλο του θυμού σκίζεται,
• οι λέξεις τρυπώνουν,
• ο κόμπος λύθηκε

Παρομοίωση: σαν να περίμενε να ανακαλύψει ένα μυστικό , τις λέξεις που ο χαζο-Kόλιας τής έμπηξε σαν καρφιά στην καρδιά

Προσωποποίηση: Oι μαγικές λέξεις της μαμάς μπαίνουν πλάι και μετριούνται με το χτες, οι λέξεις χαϊδεύουν τα μάγουλά της.

Ο κοσμοπολιτισμός

από ποια στοιχεία του κειμένου αποκαλύπτεται αυτός:

1. τα μέλη της οικογένειας έχουν ξενικά ονόματα
2. ταξιδεύουν και ζουν σε πόλεις του εξωτερικού (Κων/πολη, Μοτοβίλοφσκα, Παρισι, Σαιν Λουί)
3. ταξιδεύουν σε βαγκόν λι
4. τα παιδιά φοιτούν σε σχολεία του εξωτερικού εσώκλειστα.

Το όνειρο:

Λειτουργεί ως εξής: αποκαλύπτει την αγωνία, το άγχος, την άσχημη ψυχολογία της Νινέτ αλλά και γίνεται η αιτία να ξυπνήσει η ηρωίδα και να ακούσει τον αποκαλυπτικό λόγο της μητέρας της Έμμα προς τον Προσπέρ. Έτσι η Νινέτ διώχνει τον εφιάλτη που ταλανίζει και αμαυρώνει την ψυχή της όλον αυτόν τον καιρό.

Χαρακτηρισμός της Νινέτ

 Ως έφηβη χαρακτηρίζεται από κρίση ταυτότητας , καθώς δεν είναι σίγουρη για την καταγωγή της και έχει την λανθασμένη εντύπωση ότι είναι υιοθετημένη.

  Έχει παιδική αθωότητα και αφέλεια γιατί πίστεψε τα λόγια του Κόλια πως είναι παιδί μιας Τσιγγάνας.

  Είναι ταυτόχρονα έξυπνη και πονηρή, καθώς την βλέπουμε να κρυφακούει τη συζήτηση της Έμμα και του Πρόσπερ χωρίς να αποκαλύψει πως ήταν ξύπνια.

Χαρακτηρισμός της Εμμα

 Άνθρωπος ευαίσθητος, ενδιαφέρεται ζωηρά για την κόρη της, τρέφει απέραντη αγάπη προς αυτήν, στοργή, τρυφερότητα. Αυτό αποδεικνύεται από το ότι τη στέλνει να φοιτήσει σε καλό σχολείο του Παρισιού. Επίσης από το ότι ζητά από τον αδερφό της να μιλά σιγά για να μην την ξυπνήσει, αλλά και χρησιμοποιεί υποκοριστικά όταν μιλά για την «κουρασμένη» κόρη της («το κοριτσάκι μου»,, «η καημενούλα», «το Νινετάκι μου»). Τέλος, η ίδια η Εμμα ομολογεί πως κάθε φορά που ξυπνούσε σκεφτόταν την κόρη της, εξόριστη στις καλόγριες, γιατί θα μπορούσε να φοιτήσει στην Αθήνα σε σχολείο. Στο σημείο μάλιστα τούτο εκφράζει τη μεγάλη ευθύνη, τις τύψεις της, την απελπισία που βαραίνει την καρδιά της για την απόφασή της να στείλει την κόρη της σε σχολείο καλογραιών. Νοσταλγικά  γυρνά τη μνήμη της στη γέννηση της Νινέτ, σκηνή που αποκαλύπτει για μια ακόμη φορά την χωρίς όρια αγάπη της, την αδυναμία της, τη στοργή, τη λατρεία προς την κόρη της.

Χαρακτηρισμός προσώπων:

1. Ο μικρός Νίκος Καζαντζάκης: Έχει ανάμεικτα συναισθήματα την πρώτη μέρα που πάει στο σχολείο: χαρά, ανυπομονησία και περηφάνια αλλά και ανησυχία, φόβο και ταραχή.
2. Ο πατέρας του: Αυστηρός, παλαιών αρχών, αγαπάει το παιδί του και ενδιαφέρεται για τη μόρφωσή του, όμως δεν είναι τρυφερός, κρύβει τα συναισθήματά του, υπερήφανος για το γιο του που πάει στο σχολείο, αντιλαμβάνεται το φόβο του παιδιού αλλά το στηρίζει διακριτικά.
3. Η μητέρα του: Παραδοσιακή, τρυφερή, αγαπά το παιδί της, το προσέχει, το νοιάζεται, νιώθει περηφάνια που θα πάει στο σχολείο και το στηρίζει με τον τρόπο της (κλωνί βασιλικός, σταυρός).
4. Ο δάσκαλος: Αυστηρός, απόμακρος, άγριος, ο φόβος των μαθητών (τον φαντάζονται σαν διάβολο), χρησιμοποιεί απαρχαιωμένες και ξεπερασμένες πρακτικές, όπως τον ξυλοδαρμό. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο δάσκαλο της Τετάρτης τάξης που είναι αυταρχικός και σκληρός (ξυλοδαρμοί, νουθεσίες και απειλές), δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τον ψυχισμό των μαθητών.

Τα συναισθήματα του παιδιού την πρώτη μέρα στο σχολείο, όπως φαίνονται μέσα από το κείμενο

Η στάση του πατέρα , όπως φαίνεται μέσα από το κείμενο;

Η στάση της μητέρας , όπως φαίνεται μέσα από το κείμενο;

Η Νέα Παιδαγωγική

- Πρόκειται για μια νέα παιδαγωγική μέθοδο, που στηρίζεται σε εμπειρικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης. Τα παιδιά δηλαδή μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες και τις αισθήσεις τους (βλέπουν τα καινούρια πράγματα, τα αγγίζουν, τα ζωγραφίζουν, κλπ) και με τον τρόπο αυτό αφομοιώνουν καλύτερα τις νέες γνώσεις. Αυτό θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως το γνωστικό μέρος της νέας μεθόδου.

- Η νέα παιδαγωγική μέθοδος όμως αφορούσε και τις σχέσεις των μαθητών με τους δασκάλους τους. Ο δάσκαλος στεκόταν με αγάπη και κατανόηση απέναντι στην ευαισθησία των παιδιών, ακόμη και στα παιχνίδια ή τις αταξίες τους, και ανέπτυσσε πιο ουσιαστικές σχέσεις και επικοινωνία με τους μαθητές του. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το ψυχολογικό μέρος της νέας μεθόδου.

Στην προκειμένη περίπτωση ο δάσκαλος της Τετάρτης τάξης του Δημοτικού, από τη μια μεριά αναγγέλλει ότι θα εφαρμόσει τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους που είχε σπουδάσει στην Αθήνα, αλλά από την άλλη μεριά δεν τις εφαρμόζει στην τάξη στο σύνολό τους. Θα λέγαμε ότι ακολουθεί το γνωστικό μέρος (παρακινεί τα παιδιά να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους και να μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους), ενώ φαίνεται να απορρίπτει το ψυχολογικό ή συναισθηματικό μέρος (εφόσον τους φέρεται με μεγάλη σκληρότητα και αυστηρότητα, δέρνοντάς τους αλύπητα). Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά της νέας μεθόδου σε σχέση με τις παλαιότερες και θεωρούν ότι η Νέα Παιδαγωγική είναι η γυναίκα του δασκάλου τους (προσωποποίηση).

Εξάλλου η απορία των παιδιών για το ποια είναι η Νέα Παιδαγωγική είναι μια έμμεση κριτική για τη στάση του δασκάλου.

Παλαιότερες παιδαγωγικές μέθοδοι

- Η Νέα Παιδαγωγική έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους οι οποίες στηρίζονταν σε έναν εγκεφαλικό τρόπο προσέγγισης της γνώσης. Δηλαδή τα παιδιά αποκτούσαν νέες γνώσεις, αποστηθίζοντας κομμάτια του βιβλίου χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνουν τι διαβάζουν.

Αυτή η μέθοδος στις μέρες μας θεωρείται εντελώς παρωχημένη (=ξεπερασμένη) και απαρχαιωμένη.

- Επιπλέον, στηρίζονταν στην εντελώς αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά του δασκάλου απέναντι στους μαθητές, χωρίς ίχνος κατανόησης ή ευαισθησίας απέναντι στην ηλικία τους και τις παιδικές ζαβολιές τους. Συχνά μάλιστα ο δάσκαλος τιμωρούσε τους μαθητές ή τους έδινε ξύλο. 

Συνοπτικά:

Σχέσεις παιδιών / γονιών

Από τη μια μεριά βλέπουμε την τρυφερή και ευαίσθητη στάση της μάνας, η οποία προσπαθεί να εμψυχώσει και να στηρίξει το μικρό παιδί στην καινούρια εμπειρία της ζωής του (πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο) κρεμώντας στο λαιμό του το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισης και δίνοντάς του να μυρίζει ένα κλωνί βασιλικό.

Από την άλλη μεριά βλέπουμε την αυστηρή και ψυχρή στάση του πατέρα του. Ο πατέρας παρουσιάζεται δυναμικός και σοβαρός, αλλά ποτέ δεν έχει δείξει στο παρελθόν την παραμικρή τρυφερότητα στο γιο του. Έτσι, όταν τον χαϊδεύει για πρώτη φορά, την ημέρα που τον συνοδεύει στο σχολείο, ο μικρός μένει έκπληκτος και απορεί. Η ξαφνική και απρόσμενη κίνηση τρυφερότητας του πατέρα αντί να τον αποφορτίσει (= να τον χαλαρώσει) τον τρομάζει και τον κάνει να αισθανθεί σύγχυση, διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί.

Πρόκειται για μία παλαιότερη αντίληψη αγωγής σύμφωνα με την οποία οι γονείς (και ιδιαίτερα ο πατέρας) αποφεύγουν τις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας απέναντι στα παιδιά τους, τα κρατούν σε απόσταση και τους επιβάλλουν πειθαρχία. Έχουμε ένα μοντέλο πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και εξουσιαστής όλων.

 Αφηγηματικοί Τρόποι:

 Περιγραφή Υπάρχουν σύντομες περιγραφές του μικρού παιδιού πριν πάει στο σχολείο, του πρώτου δασκάλου, και του δασκάλου της τετάρτης Δημοτικού, που κάνουν το κείμενο πιο παραστατικό και ζωντανό.

 Διάλογος   ανάμεσα στον πατέρα και τον πρώτο δάσκαλο ανάμεσα στο μικρό μαθητή και το δάσκαλο της τετάρτης.. μας πληροφορεί για τη συναισθηματική κατάσταση των ηρώων, το ύφος τους , κάνει το κείμενο πιο ζωντανό και παραστατικό

  Αφήγηση : - Επειδή αφηγείται σε α΄ πρόσωπο (εγώ) λέγεται πρωτοπρόσωπη και μας επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε το κείμενο ως αυτοβιογραφικό - παρουσιάζει τα γεγονότα με χρονολογική σειρά. - Επειδή συμμετέχει στην ιστορία την οποία αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (είτε ως παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας) λέγεται ομοδιηγητικός αφηγητής

Σχήματα λόγου:

Μεταφορές – παρομοιώσεις – προσωποποίηση 

«Μια μέρα έδεσα κόμπο την καρδιά μου» (μεταφορά)

«ήμουν σαν μικρό καταστολισμένο σφαγάρι» (παρομοίωση)

«»Είχε φέρει μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική. Θαρρούσαμε πως θαταν καμιά νέα γυναίκα και την έλεγαν Παιδαγωγική.» (προσωποποίηση)

Ύφος-Γλώσσα:

ΥΦΟΣ

Απλό, άμεσο, ειρωνικός τόνος, χιουμοριστικά στοιχεία

ΓΛΩΣΣΑ

Απλή, δημοτική, στρωτή, ευχάριστη, με πολλά ιδιωματικά στοιχεία (ή ιδιωματισμούς), δηλαδή στοιχεία της τοπικής διαλέκτου που στην προκειμένη περίπτωση είναι η κρητική (πχ τυλιγαδίζουν, αντρειευούμουν, μυρίζουμαι, κλπ)

 Ειρωνεία -κι είχε φέρει, λέει, μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική. - — Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σκολειό;

Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο! -Ο θαλασσοπόρος και εξερευνητής Χριστόφορο Κολόμβο προσπαθεί να αποδείξει πως ναι μεν αυτό που έκανε ήταν εύκολο, αλλά εύκολο, επίσης, ήταν και το στήσιμο ενός βρασμένου αυγού στο τραπέζι. Όταν οι συνδαιτυμόνες απάντησαν ότι είναι αδύνατον το αυγό να σταθεί όρθιο, ο Κολόμβος πήρε στα χέρια ένα βρασμένο αυγό και σπάζοντάς το ελαφρά το έστησε. «Βλέπετε», τους είπε, «η σκέψη είναι δύσκολη».  Ο δάσκαλος απαιτεί από τους μαθητές να του φέρουν φαγώσιμα δώρα

 Χιούμορ -όταν αναφέρεται στο δάσκαλο της α΄ τάξης και τον φαντάζεται με κέρατα - Όταν αναφέρεται στη Νέα Παιδαγωγική και την ταυτίζει με γυναίκα.

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Ενότητες

1^η    Στη Σύμη …δουλεύανε. Ασχολίες των γυναικών, παιχνίδια των παιδιών στη Σύμη.

2η   Σ’εμάς στη Σύμη  … τα σαπουνόνερα έξω: Η ιδιαίτερη κουζίνα των σπιτιών  της Σύμης

   3η Κάτω από το παράθυρο … και τις κουρελούδες: Το πολύτιμο νερό και οι τρόποι εξοικονόμησής του.

Αφηγηματικοί τρόποι  :Ποιος  μιλάει; Συμμετέχει στην  υπόθεση;

Αφηγητής:

Η  ίδια η  ηρωίδα  του  μυθιστορήματος, η  Αστραδενή,   αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο  τις εμπειρίες της  από   την   Σύμη, στην οποία  μεγάλωσε. Η αφήγηση   γίνεται   σε   πρόσωπο α΄   ενικού (πρωτοπρόσωπη διήγηση).

Συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται καθώς είναι η πρωταγωνίστρια (ομοδιηγητικός αφηγητής).

Στα  χωρία   όπου υπάρχει  διήγηση  τα ρήματα  βρίσκονται  σε παρελθοντικούς χρόνους. Υπάρχουν αρκετοί χρονικοί προσδιορισμοί.

Παράδειγμα:

Στη Σύμη, τ’ απογεύματα πότε ερχότανε η Αλεμίνα στο δικό μας, πότε πηγαίναμε εμείς στης Ελένης, πότε όλες πηγαίναμε στο Ζωπιάκι. Oι μανάδες κάνανε τις δουλειές τους τις απογευματινές. Άλλη έπλεκε, άλλες κόβανε κουρέλια για κουρελούδες, άλλη έπλεκε νταντέλα. Εκτός κι αν είχανε δουλειά συντροφική. Της εποχής. Κι έπρεπε να δουλέψουν όλες μαζί.

Στα σημεία  στα οποία κυριαρχεί  η  περιγραφή  τα ρήματα βρίσκονται  στον Ενεστώτα  χρόνο και  υπάρχουν πολλοί  προσδιορισμοί του τόπου.

Περιγραφή: η περιγραφή της κουζίνας, του αποκρέβατου, του τζακιού.

Παράδειγμα:

                Στη μια του άκρη έχει τον αποκρέβατο —ένα πατάρι, πες— μεγάλο και ψηλό ένα μέτρο. Ανεβαίνεις με τρία σκαλάκια. Έχει κι ένα κάγκελο στην άκρη. Αυτό βολεύει πολύ για να μην πέφτουν τα παιδιά που κοιμούνται όλα εκεί. Το στρώνουμε με ωραίες κουρελούδες και παίζουμε —ξυπόλητες για να μη λερώνουμε— μαμάδες και παιδιά. Από κάτω ο αποκρέβατος είναι αποθήκη.

                O πατέρας και η μάνα μου κοιμούνται ψηλά ψηλά, σ’ ένα κρεβάτι που ανεβαίνεις με δεκαπέντε σκαλιά. Στην άλλη άκρη του δωμάτιου είναι η τσιμιά, το τζάκι δηλαδή, και δίπλα η βρύση της στέρνας.

Σχόλια:

Το σαπουνόνερο είναι σπουδαίο για τα λουλούδια και τα λαχανικά. Λίπασμα, που λέει κι ο πατέρας. Και τα κάνει θρεφτάρια, να, μέχρι εκεί πάνω. Κι ούτε που πάει χαμένο, όπως εδώ. Εδώ, καλέ, πού το πετάνε τόσο νερό;… Δεν το λυπούνται;

Πάντως το στερνίσιο το νερό είναι το καλύτερο. Είναι θεοβρεχάμενο, που λένε οι παλαιοί. Είναι ωραίο, γλυκό νερό. Κάνει ωραία σαπουνάδα. Και στο λούσιμο είναι σπουδαίο. Τούτο της Αθήνας… κάπως μυρίζει… αλλιώτικο στο στόμα… σα φάρμακο…

Βέβαια, το νερό της στέρνας πρέπει να το προσέχεις. Θέλει καλό κουμάντο για να περάσεις το καλοκαίρι σου και να σου μείνει και λίγο να πλύνεις τις κουβέρτες και τις κουρελούδες…

Ήθος, χαρακτήρας

Η Αστραδενή   αναπολεί  με  αγάπη και νοσταλγία  την ιδιαίτερη πατρίδα της την Σύμη και νιώθει πως  στην  Αθήνα η ζωή δεν  είναι τόσο ωραία και ευχάριστη. Τρυφερή και εκδηλωτική στους ανθρώπους στο νησί , απογοητευμένη από τη ζωή και τους ανθρώπους της πόλης.

Επικριτική καθώς απορρίπτει  την  αλόγιστη σπατάλη και κατανάλωση του νερού στην πόλη. Θεωρεί ότι   οι  Αθηναίοι δεν εκτιμούν  την αξία του νερού. Αντίθετα, νιώθει θαυμασμό για  τους τρόπους  εξοικονόμησης του νερού στη Σύμη,

                Είναι  έξυπνη και παρατηρητική. Μπορεί να αξιολογήσει τη ζωή στην  Αθήνα και τη Σύμη,  παρουσιάζοντας τη Σύμη να υπερέχει.

Οι συγκρίσεις

 Τα παιχνίδια των παιδιών

Κουτσό, αγάλματα, τις κυρίες, μαμά και παιδιά,  σχολείο.

Οι σχέσεις των ανθρώπων

Είναι απλές, φιλικές, ζεστές, οικείες.

Συνεργάζονται για να φέρουν σε πέρας τις εργασίες τους, βοηθούν ο ένας τον άλλο, έτσι κάνουν παρέα και δεν αισθάνονται μοναξιά. Τα παιδιά μεγαλώνουν κοντά στους μεγάλους, παρακολουθούν από κοντά την ζωή των γονιών και συμμετέχουν. Τα παιχνίδια τους είναι παιχνίδια ρόλων της ζωής των μεγάλων.

Εκφραστικά μέσα

Μεταφορές: τα παράθυρα είναι αδύνατα, να διώξει το κακό από το σπίτι, τα κάνει θρεφτάρια

Παρομοιώσεις: σαν φάρμακο

Επίθετα: μεγάλο, συντροφική, ψηλό, ωραίες
https://efthimialiori.blogspot.com

ΑΝΑΛΥΣΗ

Ενότητες του κειμένου: α) Ενότ. 1η ("Μια φορά... δεν τα κατάφερε"): Το χειμωνιάτικο τοπίο κι ο Σκρουτζ στη δουλειά του

 α΄υποεν. ("Μια φορά...τρομερό"): Η ατμόσφαιρα της πόλης 

β΄υποεν. ("Η πόρτα...δεν τα κατάφερε"): Η φιλαργυρία του Σκρουτζ

 β) Ενότ. 2η ("Καλά Χριστούγεννα...ευλογημένα"): Η αντίθεση των απόψεων του ανιψιού με τον περίεργο θείο

Πρόσωπα του κειμένου: Είναι ο Σκρουτζ και ο ανιψιός, καθώς και ο υπάλληλος και οι περαστικοί στο δρόμο

Τίτλος: Φανερώνει το χρόνο της ιστορίας, δηλαδή την παραμονή των Χριστουγέννων, καθώς και το βαθύτερο νόημα της συγκεκριμένης γιορτής

Χρόνος: Φαίνεται ήδη από τον τίτλο, δηλαδή είναι παραμονή Χριστουγέννων

Αφηγητής Παντογνώστης, ετεροδιηγητικός αφηγητής που γνωρίζει σε βάθος τα πάντα, δηλαδή γεγονότα, συναισθήματα και σκέψεις των προσώπων και παίρνει τη φωνή των κύριων προσώπων, δηλαδή του Σκρουτζ και του ανιψιού του.

Τεχνικές αφήγησης:

• Αφήγηση: Χρησιμοποιείται ελάχιστα
• Περιγραφή: Είναι περιορισμένη. Χρησιμοποιείται από τον αφηγητή για να παρουσιάσει τη χειμωνιάτικη πόλη («Έκανε κρύο…κάτι τρομερό») και την τσιγκουνιά του Σκρουτζ («Η πόρτα..κατάφερε»)
• Διάλογος: . Γίνεται ανάμεσα στον Σκρουτζ και τον ανιψιό του και φωτίζει τις διαφορετικές τους απόψεις για τη γιορτή των Χριστουγέννων
• Σχόλιο: ειρωνικό σχόλιο του αφηγητή στη φράση: «Όντας όμως άνθρωπος… δεν τα κατάφερε» για την άσχημη συμπεριφορά του Σκρουτζ

Γλώσσα: Είναι απλή και κατανοητή

Ύφος: Στην αρχή σκοτεινό και υπαινικτικό, στους διαλόγους απλό και φυσικό και στα τελευταία λόγια του ανιψιού γίνεται υψηλό.

Εκφραστικά μέσα: Μεταφορές («κρύο τσουχτερό», «θλιβερό καμαράκι», «ανοίγουν λεύτερα τις καρδιές τους», κ.α.)

Προσωποποιήσεις («η φύση ανάσαινε…», «μια εποχή όλο καλοσύνη και συμπόνια…»)

Παρομοιώσεις («σαν κόκκινες κηλίδες», «σαν κουτί»)

Υπερβολή («σε κάθε χαραμάδα και κλειδαρότρυπα», κ.α.)

Εικόνες: της χειμωνιάτικης πόλης, του Σκρουτζ και του υπαλλήλου μέσα στον εργασιακό χώρο, η μορφή του ανιψιού του Σκρουτζ.

Αναφωνήσεις («Σαχλαμάρες!»)

Ρητορικές ερωτήσεις («Και τι άλλο μπορώ να κάνω,… και βρίσκεις ότι ζημιώνεις;»)

Ειρωνεία

Αντιθέσεις

Χαρακτήρας του Σκρουτζ: Είναι κακότροπος, τσιγκούνης και αρνητικός απέναντι στους ανθρώπους. Στη συμπεριφορά του απέναντι στον υπάλληλό του φαίνεται και τσιγκούνης στα αισθήματα. Τον υποχρεώνει να εργάζεται σε άσχημες συνθήκες εκμεταλλευόμενος την ανάγκη του για δουλειά. Θυμώνει με τον ανιψιό του, όταν του λέει ότι τα χρήματά του δεν τον κάνουν ευτυχισμένο. Χάνει την ψυχραιμία του, γιατί ίσως κατά βάθος υπάρχει ο άνθρωπος, που ακόμα δεν συνειδητοποιεί ούτε και ο ίδιος.

Χαρακτήρας του ανιψιού: Σέβεται τα Χριστούγεννα και νιώθει το πανανθρώπινο νόημά τους. Δεν αξιολογεί τη γιορτή με κριτήριο τα χρήματα, γιατί ξέρει τη σημασία τους για τους ανθρώπους. Η γέννηση του Χριστού φέρνει στις ψυχές τους τη χαρά, τη συμπόνια και την καλοσύνη. Οι άνθρωποι αφήνουν πίσω τους την εγωιστική συμπεριφορά τους και πλησιάζουν ο ένας τον άλλο.

πηγή: https://e-didaskalia.blogspot.com/2022/10/pitsirikoi.html

Ιστορικό πλαίσιο

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου τα γερμανικά στρατεύματα του Χίτλερ κατέλαβαν και την Ελλάδα.
Στα χρόνια εκείνα της Κατοχής (1941-1944) οι Έλληνες μαστίζονταν από την πείνα και την φτώχεια, ενώ παράλληλα οργάνωσαν την Εθνική Αντίσταση με ένοπλες ομάδες στα βουνά και με πολίτες που δρούσαν στις πόλεις. Η Αντίσταση εκδηλωνόταν με ένοπλη δράση αλλά και με διάφορες ενέργειες σαμποτάζ κατά των Γερμανών, οι οποίοι αντιδρούσαν με σκληρότατα αντίποινα: με συλλήψεις και φυλακίσεις, με ανακρίσεις και βασανιστήρια, με θανατώσεις, ακόμα και με ομαδικές βάρβαρες εκτελέσεις αθώων πολιτών.
Μια από τις μορφές αντίστασης ήταν η δράση των μικρών σαλταδόρων, οι οποίοι ανέβαιναν κρυφά σε κινούμενα συνήθως γερμανικά οχήματα από το πίσω μέρος της καρότσας με ένα «σάλτο» (πήδημα) και έκλεβαν τρόφιμα, λάστιχα του αυτοκινήτου (συνήθως τη ρεζέρβα) και διάφορα άλλα χρήσιμα υλικά. Αυτά τα πετούσαν στο οδόστρωμα, από όπου τα μάζευαν τα υπόλοιπα μέλη της οργανωμένης παρέας.

Το διήγημα «Οι πιτσιρίκοι» συγκεντρώνει μερικά από τα βασικά γνωρίσματα του χρονογράφου και ευθυμογράφου Δημ. Ψαθά, όπως είναι η ρεαλιστική απεικόνιση της κοινωνικής και ιστορικής πραγματικότητας, η γρήγορη αφήγηση και ο χιουμοριστικός τόνος στην απόδοση δύσκολων καταστάσεων.

Θεματικά κέντρα: 

Η αγριότητα των Γερμανών και η αφέλειά τους.

Το θάρρος, η ευρηματικότητα των μικρών αγωνιστών της ελευθερίας.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο Βάνκας Ζούκοφ… απόμεινες».

2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο Βάνκας κοίταξε…  για τις γιορτές…»

3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο Βάνκας αναστέναξε… αγαπημένε μου παππού έλα».

4^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο Βάνκας… την ουρά του».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ

1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο Βάνκας και το γράμμα στον παππού του.

2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ:  Οι αναμνήσεις του Βάνκα από τον παππού και το χωριό του.

3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η πραγματικότητα του Βάνκα και η αγωνία του να ξεφύγει από αυτή.

4^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η αποστολή του γράμματος και οι μάταιες ελπίδες    που τρέφει ο Βάνκας. 

ΤΟΠΟΣ: Ρωσία ( Μόσχα-ύπαιθρος). Αρχικά είναι το τσαγκαράδικο του Αλιάχιν και στη συνέχεια μέσα από την ονειροπόληση του Βάνκα μεταφερόμαστε στο σπίτι που ζει ο παππούς στο χωριό.

Ο «Βάνκας είναι ένα Ρεαλιστικό διήγημα που απεικονίζει τη σκληρή πραγματικότητα. Δεν εξιδανικεύει ούτε ωραιοποιεί τις διάφορες καταστάσεις, αλλά τις παρουσιάζει δύσκολες και άσχημες όπως πραγματικά είναι.   
   Χρόνος 
Το διήγημα εξελίσσεται σε δύο χρόνους, δηλαδή στο παρόν στο καλφάδικο του Αλιάχιν στη Μόσχα και στο παρελθόν στο σπίτι του παππού στο χωριό.  
Παρόν: Η νύχτα των Χριστουγέννων: το παιδί αποφασίζει να γράψει ένα γράμμα στον παππού του. Η επιλογή της συγκεκριμένης νύχτας τονίζει την αντίθεση (Χριστούγεννα = οικογενειακή γιορτή αγάπης/ ο Βάνκας είναι ορφανός, μόνος και δυστυχισμένος). 

Παρελθόν: Ζωντανεύει μέσα από δύο τεχνάσματα α) το γράμμα που γράφει στον παππού και β) το παράθυρο του δωματίου, όπου ‘ζωντανεύει’ η μορφή του παππού.

Το παρελθόν και το παρόν συγχέονται στο μυαλό του Βάνκα, όπως σε όνειρο.  

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ:

1. Αφήγηση: Ο αφηγητής δε συμμετέχει στην ιστορία και αφηγείται σε τρίτο πρόσωποαφήγηση κινείται σε δύο χρονικά επίπεδα: στο τώρα, που είναι η ζωή στη Μόσχα και περιγράφεται στο γράμμα, και στο τότε, που αναφέρεται στη ζωή στο χωριό και περιγράφεται με τη μορφή της αναπόλησης. Αυτή η αναπόληση , αν και ανατρέχει στο παρελθόν, γίνεται κάποτε σε παροντικό χρόνο (« αυτή τη στιγμή, χωρίς άλλο, ο παππούς θα στέκεται μπροστά στην αυλόπορτα….και τον έτριψαν με χιόνι για τις γιορτές»), δίνοντας θεατρική ζωντάνια στην αφήγηση και προκαλώντας την άμεση συμμετοχή του αναγνώστη.
2. Περιγραφή-εικόνες : του Βάνκα, καθώς γράφει το γράμμα, του Χέλη, του χωριού τη νύχτα , της Μόσχας.

ΤΑ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ  είναι λίγα.

Αρκετές  μεταφορές.( « τον σάπισαν στο ξύλο», « κουλουριάζεται από το κρύο», « τα δέντρα ασημωμένα από την πάχνη», « ουρανός σπαρμένος μ’αστέρια»).  Παρομοίωση: « έτσι που νόμιζες πως τον σφουγγάρισαν...»

Οι εικόνες είναι και αυτές αναπαραστάσεις του πραγματικού και του φανταστικού κόσμου που βιώνει ο Βάνκας.

Σχήμα κυκλικό: « έλα παππού... παππού έλα» Πολύ όμορφη είναι η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος του χωριού.

Περιγραφή - Εικονοπλασία

- Υπάρχουν σε όλο το κείμενο πολλές εικόνες και περιγραφές, που δίνονται με απλά λόγια αλλά με ζωντανό τρόπο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Η εικόνα του Βάνκα, καθώς γράφει κρυφά στο μισόφωτο το γράμμα. / Η (υποθετική και φανταστική) εικόνα του παππού με τα σκυλιά και τις υπηρέτριες.

Η περιγραφή του Χέλη. / Η εικόνα του χωριού τη νύχτα./ Η περιγραφή της Μόσχας.

ΓΛΩΣΣΑ –ΎΦΟΣ

     Η γλώσσα (μετάφραση) είναι απλή κατάλληλη να αποδώσει τη κατάσταση και τα συναισθήματα του Βάνκα.  Το ύφος είναι λιτό αλλά και ζωντανό, άμεσο, παραστατικό. (μονόλογο ενός παιδιού). Το παρόν δίνεται με ρεαλισμό ,δημιουργείται μία κατάσταση τραγική αλλά ο λόγος κινείται ανάμεσα στο τραγικό και στο κάπως αστείο.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Βάνκας:  Είναι ένα μικρό παιδί θύμα των κοινωνικών συνθηκών της εποχής του. Προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν εχθρικό και άδικο κόσμο στον οποίο λόγω ηλικίας δεν μπορεί να αντιδράσει.

Τον πνίγει η αδικία, η φτώχεια και η ορφάνια, νιώθει φόβο και απελπισία και υπομένει σιωπηλός τη μοίρα του. Ξεφεύγει από την τραγική πραγματικότητα με την ονειροπόληση και την έντονη παιδική φαντασία του.

Μέσα από το γράμμα προς τον παππού του ξεδιπλώνεται ο χαρακτήρας του και τα συναισθήματά του, η καλοσύνη του και η ευαισθησία του.

Η έλλειψη εκπαίδευσης αποτυπώνεται στον τρόπο που προσπαθεί να στείλει το γράμμα που συνιστά και το εργαλείο της πλοκής για την άδοξη κατάληξη και την τραγική ειρωνεία του τέλους.

Είναι ένα τραγικό πρόσωπο αλλά ταυτόχρονα εργατικός  και φιλότιμος ( όπως φαίνεται από τις υποσχέσεις που δίνει στον παππού του).

Χαρακτηρίζεται από αθωότητα όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας του, έχει απορίες καθώς θαμπωμένος βλέπει τη Μόσχα να ξεδιπλώνεται μπροστά του  και η απλοϊκή του σκέψη τον κάνει να θεωρεί ότι το γράμμα του θα φτάσει στον προορισμό του. Είναι ολιγαρκής και δεν χρειάζεται πολλά για να νιώσει ευτυχισμένος (π.χ ένα καρύδι από το χριστουγεννιάτικο δέντρο).

Παππούς: Εκπροσωπεί τους ανθρώπους της κατώτερης τάξης που δουλεύουν όλη τους τη ζωή στην υπηρεσία των ανώτερων τάξεων.

Ο ίδιος δεν ελέγχει τη ζωή του, αφού του παίρνουν τον εγγονό του και δέχεται αδιαμαρτύρητα τη μοίρα του. Περιόρισε τις  χαρές της ζωής στις μικροαπολαύσεις (ταμπάκο,   πειράγματα κλπ) .

Έχει χιούμορ, είναι πρόσχαρος και δραστήριος. Φαίνεται να αγαπά τον Βάνκα αφού τον έπαιρνε μαζί του στη δουλειά ή στις βόλτες του.

‘Ολγα Ιγκνάτιεβνα: Εκπροσωπεί την ανώτερη τάξη, είναι φαινομενικά καλή αφού το ενδιαφέρον της για τον Βάνκα ήταν μάλλον επιφανειακό. 

Διασκέδαζε να τον εκπαιδεύει αλλά δεν ενδιαφέρθηκε για την απομάκρυνση του Βάνκα από τον παππού του , πόσο μάλλον για τη δεινή κατάσταση στην οποία ο μικρός βρίσκεται τώρα.

Αλιάχιν:  Εκπροσωπεί τη μεσαία κοινωνική τάξη και φέρεται με σκληρότητα και απανθρωπιά. Καταπατά τα δικαώματα των υπαλλήλων του και αδιαφορεί για τις ανάγκες του μικρού Βάνκα τον οποίο εκμεταλλεύεται και κακοποιεί.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΑΝΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ:

-         αγάπη, αφοσίωση, εμπιστοσύνη, τρυφερότητα, αδυναμία

-         νοσταλγία για τις στιγμές του, πολλές καλές αναμνήσεις

-         θεωρεί τον παππού ως τη μόνη ελπίδα σωτηρίας

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΒΑΝΚΑ

-         πίκρα, απογοήτευση, απελπισία, παράπονο

-         μοναξιά, εγκατάλειψη, νιώθει απροστάτευτος

-         αίσθημα αδικίας, εκμετάλλευσης και κακομεταχείρισης από τους άλλους, γίνεται αντικείμενο κοροϊδίας και γελοιοποίησης από το αφεντικό του

-         μικρός βιοπαλαιστής, έρχεται αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ: Το γράμμα λειτουργεί ως βασικό στοιχείο της πλοκής. Μέσα από το γράμμα διαγράφεται ο χαρακτήρας του παιδιού και παρουσιάζονται σκηνές από την καθημερινή ζωή στην πόλη και το χωριό.

ΕΦΤΑΣΕ ΠΟΤΕ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΒΑΝΚΑ ΣΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΤΟΥ;

ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ:

Το γράμμα που έστειλε ο Βάνκας στον παππού του δεν πρόκειται ποτέ να φτάσει στον προορισμό του, καθώς ο μικρός δεν έγραψε τη διεύθυνση του παππού πάνω στο φάκελο. Μέσα στην παιδική του άγνοια και αφέλεια, ο Βάνκας συμπλήρωσε μονάχα το όνομα του παππού και την προσφώνηση “Στο χωριό”, χωρίς όμως να προσδιορίζει ποιο είναι το χωριό. Γι’ αυτό το λόγο, λοιπόν το μήνυμα δεν πρόκειται ποτέ να φτάσει στον προορισμό του.

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΒΑΝΚΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

 Στο χωριό ήταν ανέμελος, ελεύθερος, χαρούμενος, δε δούλευε και είχε κοντά του ανθρώπους που τον αγαπούσαν και τον φρόντιζαν. Είχε χρόνο για παιχνίδι αλλά αποκτούσε και στοιχειώδεις γνώσεις γραφής , ανάγνωσης ακόμη και χορού! Προφανώς θα τρεφόταν και θα κοιμόταν καλύτερα.

 Στην πόλη στερείται όλα τα παραπάνω , δουλεύει πολύ σκληρά και δεν μορφώνεται ούτε έχει όλα αυτά που είναι απαραίτητα σε ένα παιδί για την ανάπτυξή του όπως ύπνος, φαγητό αλλά κυρίως αγάπη. Όλοι του φέρονται απάνθρωπα και τον κακομεταχειρίζονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να κινδυνεύει και η σωματική ακεραιότητά του.

 Πηγή: https://e-didaskalia.blogspot.com/2023/01/vankas.html

ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΟΥΣΤΡΙΝΙΑ

 Τα κόκκινα λουστρίνια     Ειρήνη Μάρρα

Περίληψη

            Ένα   παιδί  δουλεύει  σε ένα τσαγκαράδικο για να  μάθει την δουλειά αλλά και για να βοηθά την οικογένειά του. Θέλει να κατασκευάσει ένα ζευγάρι κόκκινα λουστρινένια γοβάκια με σκοπό να τα δωρίσει στην κόρη του δασκάλου. Ο νεαρός έχει γνωρίσει την κοπέλα στο σπίτι της όπου η μητέρα του εργάζεται ως  υπηρέτρια. Συμπάθησε τόσο πολύ την κοπέλα αυτή που ήθελε να της  φτιάξει και να της δωρίσει  τα παπούτσια για να κερδίσει την συμπάθειά της. Αφού μάζεψε τα χρήματα, αγόρασε το λουστρίνι και κατασκεύασε τα γοβάκια. Στο σπίτι του ενώ σκεφτόταν την κοπέλα και τη χαρά που θα έκανε από το δώρο του,  παρατήρησε την αδελφή του που ήταν συγκριτικά με την πρώτη φτωχοντυμένη και  λιγότερο όμορφη. Τότε αισθάνθηκε την ανάγκη να δώσει τα γοβάκια στην αδελφή του. Η επιλογή του αυτή τον έκανε να νιώσει πιο ώριμος και τον γέμισε με χαρά.

Τα χαρακτηριστικά του διηγήματος είναι: Έχει μικρή έκταση

• Υπάρχει ένας κεντρικός ήρωας, ο νεαρός βιοπαλαιστής, και κάποια δευτερεύοντα πρόσωπα, η κόρη του δασκάλου, η αδελφή του. Ανάμεσα στα δευτερεύοντα πρόσωπα  δημιουργείται έντονη αντίθεση: όμορφη – άσχημη, πλούσια – φτωχή, θαρραλέα – δειλή κά. Η σύγκριση μεταξύ των δυο κοριτσιών επηρέασε καταλυτικά τον  κεντρικό ήρωα.
• Η αφήγηση είναι σύντομη, λιτή και πυκνή.  Δεν υπάρχουν πολλά  σχήματα λόγου και καλολογικά στοιχεία. Η  υπόθεση εξελίσσεται γρήγορα (πολλά ρήματα).
• Το διήγημα οργανώνεται γύρω από ένα βασικό στοιχείο πλοκής, τα κόκκινα γοβάκια.

(https://efthimialiori.blogspot.com/2017/04/blog-post_41.html)

• ο έρωτας που νιώθει για την κόρη του δάσκαλου (φαίνεται από τον τρόπο που την περιγράφει (νιώθει θαυμασμό για την ομορφιά της) και από το γεγονός ότι θέλει να της φτιάξει τα λουστρινένια γοβάκια: διαλέγει προσεκτικά το υλικό και αφιερώνει πολλή ώρα να τα φτιάξει). Επίσης φαντάζεται τη στιγμή που θα της τα χαρίσει.
• Η αγάπη του για την αδερφή του, που είναι φτωχή και πολύ ντροπαλή (κοιτάζει στο χώμα)
• Ο ήρωας νιώθει ένα ηθικό δίλημμα. (Δίλημμα νιώθουμε όταν πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα σε δυο πράγματα) Εδώ ο νεαρός τσαγκάρης πρέπει να διαλέξει σε ποιον θα χαρίσει τα γοβάκια που έφτιαξε με πολλή φροντίδα: στην πλούσια κόρη του δάσκαλου που δεν τα χρειάζεται και που θα της είναι μάλλον περιττά ή στην φτωχή αδερφή του που τα έχει ανάγκη και θα χαρεί πολύ να τα φορέσει. Ο νεαρός αντιμετωπίζει ψυχολογική δυσκολία και έχει συναισθηματική ένταση.
• Στο τέλος βάζει τη λογική πάνω από τα συναισθήματά του.