Μάθημα : ΙΣΤΟΡΙΑ Γ2

18ος αι.  Μ. Βρετανία 

Δημιουργούνται μεγάλα εργοστάσια, για μαζική παραγωγή προΪόντων με χρήση μηχανών. Ετσι γεννιέται η εποχή της βιομηχανίας (εκβιομηχάνιση) και η βιομηχανική επανάσταση. 

Πώς φτάνουμε σε αυτή την αλλαγή ? 

Είχε προηγηθεί η αγροτική επανάσταση  (17ος αι.) με μεταβολές στην αγροτική οικονομία :   δημιουργία  μεγάλων αγροκτημάτων , χρήση μηαχανημάτων για  καλιέργεια της γης.

Παράλληλα ο πληθυσμός στην Ευρώπη αυξάνεται πάρα πολύ και τα μηχανηματα βοηθούν στην κάλυψη τροφής για τον πληθυμό.

Επίσης αναπτύσσεται το εμπόριο μεταξύ των 3 ηπείρων (Αφρική, Ευρώπη, Αμερική)  με συνέπεια τη συσσώρευση κεφαλαίου στους ευρωπαίους εμπόρους. 

 Χιλιάδες αγρότες μετακινήθηκαν από την επαρχία στις πόλεις για να βρουν δουλειά . Έτσι, το κεφάλαιο των επιχειρηματιών, η προσφορά εργασίας και οι μηχανές,  οδήγησαν στη δημιουργία των εργοστασίων και στην εκβιομηχανιση. 

Παράλληλα έχουμε σημαντικές κοινωνικές μεταβολές :

Την εξουσία την έχει ο απόλυτος μονάρχης, ο βασιλιάς. (εξαίρεση Μ. Βρετανία).

Η αστική τάξη (βιομήχανοι, τραπεζίτες , μεγαλέμποροι) θέλει να έχει θέση στην πολιτική ζωή  απέναντι στην τάξη των αριστοκρατών που προσπαθούν να διατηρήσουν τα προνομιά τους.  Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. 

Κάποιοι διανοούμενοι στηρίχθηκαν στη λογική και τη φύση για να ανακαλύψουν νόμους(φυσικούς νόμους) Έτσι, η πρόοδος των φυσικών επιστημών από 17ο αι. βοηθά στην απελευθέρωση από προλήψεις του Μεσαίωνα.

Ο 17ος αι. χαρακτηρίζεται αιωνας της "επιστημονικης επανάστασης":

Προηγήθηκε ο Γαλλαίος (1564-1642): "Η γη δεν είναι το ακίνητο κέντρο του κόσμου, αλλά κινείται γύρω από τον ήλιο όπως και οι άλλοι πλανήτες" (1632)

Πρωτοπόροι διανοητές του 17ου αι.:

Φράνσις Μπέικον (1561-1626): "Η γνώση είναι δύναμη. Ο άνθρωπος οφείλει να ερευνά τη φύση με την παρατήρηση και το πείραμα , όχι με τη στείρα θεωρία" (1620)

Ρενέ Ντεκάρτ(1596-1650) "Δεν πρέπει να αποδέχομαι τίποτε ως αληθινό, παρα μόνο ότι αναγνωρίζω με σαφήνεια και αναγκαιότητα" (1637)  δηλαδή ότι η συστηματική αμφιβολία και μόνο αυτή οδηγεί στη γνώση. 

Ισαάκ Νεύτων(1643-1727) "Κάθε σώμα μένει σε κατάσταση ηρεμίας ή κινείται ευθύγραμμα με σταθερή ταχύτητα, εκτός αν επηρεαστει από δύναμη" (1687) Νόμοι της κίνησης και παγκόσμια έλξη = θεμέλιο της κλασικής φυσικής 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Εξηγήστε τον όρο "Βιομηχανική Επανάσταση"

2.Να περιγράψετε τις κοινωνικές συνθήκες και την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη τον 18ο αι. 

3. Ποιες εξελίξεις δρομολογούνται στην επιστήμη από τον 17ο αιώνα? Βρείτε λίγες πληροφορίες για τον καθένα σχετικά με την επιστημονική θεωρία που ανέπτυξαν. 

4. Γιατί η φράση του Μπέικον 'η γνώση είναι δύναμη' θεωρείται θεμέλιο της νεώτερης επιστήμης

1. Παρακολουθήστε το Βίντεο
2. https://www.youtube.com/watch?v=O-vYmHuGt38

    αρχείο ppt

    

   Ορισμός Διαφωτισμού:

    

Φιλοσοφικό κίνημα που υποστήριζε ότι προτεραιότητα έχει η λογική και όχι η αυθεντία (=αναφορά σε κάποιο διάσημο του παρελθόντος). Αν στηριχθεί στη λογική του, ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει συνεχώς.
 ο Διαφωτισμός:
       Α. Πρωτοεμφανίστηκε τέλη 17ου αιώνα στην Αγγλία.
       Β. Κορυφώθηκε τον 18ο αιώνα στη Γαλλία
       Γ. Εξαπλώθηκε σταδιακά σε όλη την Ευρώπη αλλά και έξω από αυτήν.   

Οι εκπροσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές: Κυριότεροι εκπρόσωποι : Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ, Ντ' Αλαμπέρ 

Κυρίως τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και οι μορφωμένοι άνθρωποι  υποστήριξαν το κίνημα αλλά σιγά σιγά και τα άλλα κοινωνικά στρώματα μέσα από την κυκλοφορία εκλαΪκευμένων βιβλίων.  Στη συνέχεια διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη και εκτός αυτής. 

Κοινωνικές Διαστάσεις:
Κηρύγματα των Διαφωτιστών για: α) ισότητα των ανθρώπων
                                                      β) ίσες ευκαιρίες για μόρφωση
                                                      γ) ανθρώπινη μεταχείριση των φυλακισμένων
                                                      δ) κατάργηση της δουλείας
 
Πολιτικές διαστάσεις:
Απόλυτη μοναρχία στην Ευρώπη => Σύγκρουση με τα συμφέροντα της αστικής τάξης (η οποία διεκδικούσε συμμετοχή στην εξουσία και κατάργηση των προνομίων των ευγενών).
Συνεπώς, ο διαφωτισμός υπήρξε ένα κίνημα, καθώς μέσα από αυτόν η ανερχόμενη αστική τάξη διατύπωσε επιχειρήματα για τη συμμετοχή της στην εξουσία.

 ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 

• Η εκπαίδευση διασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο του ανθρώπου
• Ο δάσκαλος δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυθεντία αλλά να θέτει τα ερωτήματα και να οδηγεί το μαθητή στην εύρεση των απαντήσεων
• Ο Ρουσό στο έργο του "Αιμίλιος" υποστήριξε ότι η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική έρευνα του μαθητή 
• 

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 

Η αστική τάξη  διεκδικούσε τη συμμετοχή της στην πολιτική ζωή της χώρας. Γι αυτό ασπάστηκε και υποστήριξε το κίνημα του διαφωτισμού που μιλούσε για τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου (αυτά που έχει κάποιος ως άνθρωπος, από την ώρα που γεννιέται), δηλαδή το φυσικό δικάιωμα  της ζωής, της ιδιοκτησίας, της ισονομίας, της ελευθερίας σκέψης και λόγου και καμία εξουσία δεν μπορεί να καταργήσει. 

Κοινωνικό Συμβόλαιο:
Σύμφωνα με τον Τζον Λόκ, οι άνθρωποι δέχτηκαν να παραχωρήσουν κάποιες από τις ελευθερίες τους, προκειμένου να συμβιώσουν. Είναι σαν να έχει συναφθεί με το κράτος ενός είδους συμφωνία, ένα κοινωνικό συμβόλαιο.  Σε περίπτωση που το κράτος παραβεί τους όρους ο λαός έχει δικαίωμα αντίστασης.
Ο Ζαν Ζακ Ρουσό υποστήριξε ότι η πολιτική εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια του λαού και όχι του ηγεμόνα. Επίσης εξέφρασε την άποψη ότι η γενική βούληση είναι η σύνθεση των ατομικών βουλήσεων και αποσκοπεί στο δημόσιοι συμφέρον. Εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων.

Ο Μοντεσκιέ αναφέρθηκε στη διάκριση των εξουσιών: Νομοθετική (=βουλή θεσπίζει νόμους)
                                                                                                   Εκτελεστική (=κυβέρνηση εφαρμόζει νόμους) και
                                                                                                   Δικαστική (=δικαστές ελέγχουν την τήρηση των νόμων).
Η διάκριση αυτή συνεπάγεται την αποφυγή αυθαιρεσίας των ηγεμόνων

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

• Κάποιοι από τους διαφωτιστές ήταν άθεοι
• οι περισσότεροι ήταν ντεΪστές : πίστευαν ότι ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο αλλά δεν παρεμβαίνει στους ανθρώπους,δεν ρυθμίζει την τύχη τους.
• Όλοι ασκούσαν κριτική στην καθολική εκκλησία κατηγορώντας την για φανατισμό
• Υποστήριξαν την ανεξιθρησκεία (Βολτέρος)
• 

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Επικρατούσε 16ο, 17ο αι. ο "μερκαντιλισμός" (= η πλήρης και δραστική παρέμβαση του κράτους στην οικονομία)

 Φωτισμένη δεσποτεία:  Όταν κάποιοι μονάρχες εφάρμοσαν  κάποιες ιδέες των διαφωτιστών. Ήθελαν να κάνουν έτσι το κράτος τους πιο αποτελεσματικό και αυτοί να ισχυροποιήσουν την εξουσία τους.

   Εγκυκλοπαίδεια : Είναι ένα έργο, 33 τόμων, συλλογικό, στο οποίο οι διαφωτιστές παρουσίασαν τις αντιλήψεις τους πάνω σε διάφορα θέματα (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά κ.λ.π) . Ο Ντιντερό και ο Ντ' Αλαμπέρ είναι δύο διαφωτιστές πρωτεργάτες της Εγκυκλοπαίδειας. 

Η δύναμη των ιδεών του διαφωτισμού φάνηκε στις δύο μεγάλες επαναστασεις του 18ου αι., την  αμερικανική και γαλλική .

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 

1. Εξηγήστε τον όρο "διαφωτισμός" (εντάξτε τις  βασικές του θέσεις και τους βασικούς εκπροσώπους του)

2. Γιατί ήταν και πολιτικό κίνημα?

3. Τι είναι τα "φυσικά δικαιώματα" που διακήρυσσε ο διαφωτισμός?

4. Τι σημαίνει η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου  του Τζον Λοκ

5. Ποιες ήταν οι θέσεις του Ρουσό ?

6. Ποιες οι θέσεις των διαφωτιστών για την εκπαίδευση ? Τι έλεγε ο Ρουσό συγκεκριμένα?

7. Πιστεύετε,με όσα μελετήσατε και ακούσατε, ότι ο διαφωτισμός επηρέασε / θα επηρέαζε μελλοντικά την εξέλιξη των κοινωνιών και την πολιτική των κρατών? Συζητήστε και γράψτε την αποψή σας τεκμηριωμένα.

 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ  «ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ»

Σε αυτό το φύλλο εργασίας θα μελετήσετε αποσπάσματα από σημαντικούς στοχαστές του διαφωτισμού. Στόχος είναι να κατανοήσετε τις βασικές ιδέες τους και να τις συνδέσετε με σύγχρονα δικαιώματα και θεσμούς. 

1. Βολταίρος, Περί Ανεκτικότητας (1763)

«Η ανεκτικότητα δεν έκανε ποτέ εμφύλιο πόλεμο· η μισαλλοδοξία έχει σκεπάσει τη γη με αίματα.»

2. Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Κοινωνικό Συμβόλαιο (1762)

«Ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος, αλλά παντού είναι αλυσοδεμένος.»

3. Μοντεσκιέ, Το Πνεύμα των Νόμων (1748)

«Η εξουσία πρέπει να σταματά την εξουσία· γι’ αυτό η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική εξουσία πρέπει να είναι χωριστές.»

4. Ντιντερό – Ντ’ Αλαμπέρ, Εγκυκλοπαίδεια (1751–1772)
   • Πρόλογος Ντιντερό:

«Σκοπός μας είναι να συγκεντρώσουμε όλες τις γνώσεις και να τις κάνουμε προσβάσιμες σε όλους.»

5. Ιμμάνουελ Καντ, Τι είναι Διαφωτισμός; (1784)

«Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητα στην οποία ο ίδιος φταίει ότι βρίσκεται. Έχε το θάρρος να χρησιμοποιείς το δικό σου μυαλό!»

 ΕΡΩΤΗΣΕΙς

Ποια είναι η βασική ιδέα του κάθε κειμένου?

Με ποιο σύγχρονο δικαίωμα και θεσμό θα μπορούσε να συνδεθεί

Πώς νομίζετε ότι οι ιδέες αυτές επηρέασαν την κοινωνία της εποχης?

Υπάρχει κάποια ιδέα που τη θεωρείτε πιο σημαντική για τον κόσμο μας σήμερα? Γιατί?

Η "επαναστατική"  Εγκυκλοπαίδεια έσπασε το μονοπώλιο της γνώσης, αμφισβήτησε το κατεστημένο και διέδωσε τις ιδέες που οδήγησαν σε βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές.

Πηγή  1.

 «Ο σκοπός της Εγκυκλοπαίδειας είναι να συγκεντρώσει όλη τη γνώση που είναι διασκορπισμένη πάνω στη γη, να την καταστήσει προσιτή σε όλους τους ανθρώπους και να τη μεταδώσει στους απογόνους μας, ώστε το έργο των περασμένων αιώνων να μην είναι μάταιο, και οι επόμενοι να γίνουν πιο μορφωμένοι και πιο ευτυχισμένοι.»
(Προοίμιο της Εγκυκλοπαίδειας, Ντιντερό – Ντ’ Αλαμπέρ, 1751)

• Ποιος είναι ο βασικός στόχος που θέτουν οι συγγραφείς της Εγκυκλοπαίδειας;
• Πώς αυτός ο στόχος συνδέεται με την ιδέα της «προόδου»;

Πηγή 2

«Η Εγκυκλοπαίδεια ήταν μια σιωπηρή επανάσταση. Μιλούσε για ελευθερία, ανεκτικότητα και ισότητα σε μια εποχή όπου οι έννοιες αυτές θεωρούνταν επικίνδυνες.»
(Ιστορικός Peter Gay, The Enlightenment)

Ερωτήσεις
Γιατί ο ιστορικός χαρακτηρίζει την Εγκυκλοπαίδεια «σιωπηρή επανάσταση»;
Ποιες αξίες του Διαφωτισμού αναφέρονται στο απόσπασμα;

Ερωτήσεις

1.Πώς νομίζετε ότι αντέδρασαν οι ηγεμόνες και η Εκκλησία σε ένα τέτοιο έργο;
2. Μπορείτε να σκεφτείτε σημερινά παραδείγματα όπου η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση ενοχλεί εξουσίες ή συμφέροντα;

  Δραστηριότητα 

Σε ομάδες, συζητήστε:

• Ποιες ομοιότητες βρίσκετε ανάμεσα στην Εγκυκλοπαίδεια του 18ου αιώνα και τη Wikipedia του σήμερα;
• Τι σημαίνει για εσάς ότι η γνώση πρέπει να είναι «κοινό αγαθό»;

• Φτιάξτε μια φανταστική ιστορία : πώς θα ήταν η ζωή ενός απλού νέου του σήμερα  αν ο  Διαφωτισμός δεν είχε συμβεί ποτέ!

Διαβάζουμε την ερώτηση προσεκτικά και προσπαθούμε να απαντήσουμε στηριζόμενοι στις ιστορικές μας γνώσεις από το σχολικό βιβλίο. Στη συνέχεια μελετάμε το παράθεμα και εντοπίζουμε αν αυτό :

α. συμπληρώνει την ιστορική αφήγηση

β. δίνει επιπλέον πληροφορίες

γ. έρχεται σε αντίθεση με το σχολικό βιβλίο

Απαντάμε στην ερώτηση συνδυάζοντας τα στοιχεία του βιβλίου με αυτά του παραθέματος

Συνδετικές φράσεις 

Αν το παράθεμα συμπληρώνει την ιστορική αφήγηση : 

Η άποψη αυτή επιβεβαιώνει/πιστοποιείται/ συμπληρώνεται /ενισχύεται/στηρίζεται από το παράθεμα,  καθώς...

Η πληροφορία αυτή....

Το γεγονός αυτό...

Αν το παράθεμα δίνει περισσότερες πληροφορίες:

Το παράθεμα εμπλουτίζει την ιστορική αφήγηση ...

Το παράθεμα προσθέτει επιπλέον ιστορικά στοιχεία...

Το παράθεμα προσφέρει μια νέα προσέγγιση, καθώς...

Αν το παράθεμα έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική αφήγηση:

Η ανάλυση του παραθέματος έρχεται σε αντίθεση / συγκρούεται / ανατρέπει ...

Εντοπίζει μια διαφορετική άποψη/οπτική...

ΠΡΟΣΟΧΗ 

ΌΧΙ αυτολεξεί αντιγραφή φράσεων και αποσπασμάτων του παραθέματος! Αυτό θα γίνει μόνο για μικρές φράσεις π.χ ειδικοί όροι ή λόγια κάποιου προσώπου, πάντα,μέσα σε εισαγωγικά. Αποδίδουμε με δικά μας λόγια. 

Βίντεο

δειτε ppt

λέξεις κλειδιά: αγγλική κηδεμονία , 

αμερικανική εθνική συνείδηση,

Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας

Οι αποικίες του Βορρά (1763):

Είχαν 1.000.000 περίπου κατοίκους, και μέσα σε αυτούς συγκαταλέγονταν και 40.000 μαύροι σκλάβοι.

Οικονομικές συνθήκες (όμοιες με της Δυτικής Ευρώπης):
                                                                        α) αγροτική οικονομία
                                                                        β) Ακμή εμπορίου

Ιδρύθηκαν τα πρώτα Πανεπιστήμια (Harvard, Yale, Princeton): διάδοση ιδεών διαφωτισμού.    

                    Οι αποικίες του Νότου:

Είχαν 750.000 περίπου κατοίκους και από αυτούς οι 300.000 περίπου ήταν μαύροι σκλάβοι.

Η οικονομία βασιζόταν στις μεγάλες φυτείες καπνού, ρυζιού και βαμβακιού. Ιδιοκτήτες των φυτειών ήταν αποκλειστικά Ευρωπαίοι άποικοι, και η γη καλλιεργούνταν από μαύρους σκλάβους.

Οι μεγάλες πόλεις ήταν λίγες.

Πώς επηρέασε ο διαφωτισμός την αμερικανική επανάσταση

ο Διαφωτισμός υπήρξε το «πνευματικό υπόβαθρο» της Αμερικανικής Επανάστασης (1775–1783). Οι ιδέες των Ευρωπαίων φιλοσόφων έδωσαν επιχειρήματα και νομιμοποίηση στους αποίκους που εξεγέρθηκαν κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας.

  Τρόποι επιρροής

1. Ατομικά δικαιώματα

• Ο Τζον Λοκ μίλησε για τα «φυσικά δικαιώματα» στη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία.
• Αυτές οι ιδέες πέρασαν σχεδόν αυτούσιες στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (1776) του Τόμας Τζέφερσον: «ζωή, ελευθερία και επιδίωξη της ευτυχίας».

• Από τον Ρουσσώ οι επαναστάτες υιοθέτησαν την ιδέα ότι η εξουσία πηγάζει από τον λαό και όχι από έναν βασιλιά.
• Αυτό αποτέλεσε θεμέλιο της νέας δημοκρατικής διακυβέρνησης.

• Ο Μοντεσκιέ με το έργο Το Πνεύμα των Νόμων ενέπνευσε το Σύνταγμα των ΗΠΑ (1787), το οποίο διαχώρισε νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία.

• Οι Διαφωτιστές, και κυρίως ο Βολταίρος, υποστήριξαν την ελευθερία της θρησκευτικής πίστης.
• Οι ΗΠΑ κατοχύρωσαν την ελευθερία θρησκείας και τον διαχωρισμό κράτους–εκκλησίας.

• Οι Αμερικανοί επαναστάτες είδαν τους εαυτούς τους ως φορείς ενός «νέου ξεκινήματος», όπου η λογική και οι δίκαιοι νόμοι θα αντικαθιστούσαν την τυραννία.

ΤΕΛΙΚΑ : Ο Διαφωτισμός στην αμερικανική επανάσταση

•  έδωσε το ιδεολογικό οπλοστάσιο,
• προσέφερε το λεξιλόγιο της ελευθερίας, των δικαιωμάτων και της ισότητας,
• και ενέπνευσε τους θεσμούς του νέου αμερικανικού κράτους.

Α. 4 Ιουλίου 1776, Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας

«Θεωρούμε ως αλήθειες, προφανείς από μόνες τους, ότι όλοι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν ίσοι και ότιο δημιουργός τους έδωσε ορισμένα δικαιώματα αναπαλλοτρίωτα ˙ ότι σ΄ αυτά περιλαμβάνονται η ζωή, η ελευθερία και η επιζήτηση της ευτυχίας ˙ ότι οι κυβερνήσεις θεσπίστηκαν για να εξασφαλίζουαυτά τα δικαιώματα και ότι δεν αντλούν τη δίκαιη εξουσία τους παρά από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων ˙ ότι κάθε φορά που η κυβέρνηση γίνεται καταστροφική γι’ αυτούς τους σκοπούς, ο λαός έχει το δικαίωμα να την τροποποιήσει ή να την καταργήσει και να δημιουργήσει μια νέα κυβέρνηση»…

       «Οι αγγλικές αποικίες έχουν το δικαίωμα να είναι κράτη ελεύθερα και ανεξάρτητα, απαλλάσσονται από κάθε υπακοή στο στέμμα της Μεγάλης Βρετανίας και κάθε ένωση ανάμεσα σ΄ αυτές και στο κράτος της Μεγάλης Βρετανίας έχει διακοπεί».

(Το κείμενο επεξεργάστηκαν οι Τζέφερσον και Φραγκλίνος) Βασίλης Κρεμυδας,
Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, Ελληνική-Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια, ΟΕΔΒ,
Αθήνα 1985

ΕΡΩΤΗΣΗ :Αφού μελετήσετε το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να εξηγήσετε ποιες ιδέες του διαφωτισμού βρίσκουν εφαρμογή στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ. 

Β. Να εξηγήσετε την έννοια του ομόσπονδου κράτους μέσα από το Σύνταγμα των ΗΠΑ.

 Γαλλική επανάσταση pdf

3  τάξεις (βάσει της καταγωγής και των προνομίων ):

• Κλήρος (0,5% πληθυσμού).
• Ευγενείς (1,5 % πληθυσμού).

• Τρίτη τάξη (98% πληθυσμού): αστοί, αγρότες, εργάτες.

• Η έκρηξη της Επανάστασης: Βασική αιτία ήταν η καταπίεση της πλειοψηφίας του γαλλικού λαού (τρίτη τάξη) από την μειοψηφία (κλήρος και ευγενής). Πιο συγκεκριμένα : Οικονομικά: η Τρίτη τάξη πλήρωνε φόρους, ενώ οι άλλες δύο δεν φορολογούνταν. Πολιτικά: Από την Τρίτη τάξη ,οι αστοί ,πλήρωναν φόρους αλλά  είχαν αποκλειστεί από τη λήψη αποφάσεων. Κοινωνικά: από τα μέσα του 18ου αιώνα οι συνθήκες ζωής όλης της τρίτης τάξης επιδεινώνονταν διαρκώς.

  Αφορμή αποτέλεσε η οικονομική κρίση, καταστοφή αγροτικών προίοντων και μεγάλη φτωχεια μετά  τις κακές καιρικές συνθήκες κατά τον χειμώνα του  1785-1789.

• video
• Για να παρακολουθήσετε ενα επεισόδιο της σειράς "Μια φορά και έναν καιρό ήταν ό άνθρωπος" σχετικά με τη γαλλική επανάσταση δείτε:  
• https://www.youtube.com/watch?v=IeiKkhTXaIY

Πώς συνδέεται ο διαφωτισμός με γαλλικη επανασταση?

Ο Διαφωτισμός, το φιλοσοφικό ρεύμα του 17ου–18ου αι. έδωσε τις ιδέες και το κίνητρο για τη Γαλλική Επανάσταση (1789).

  Συγκεκριμένα στα βασικά σημεία:

1. Ισότητα & Δικαιώματα

• Φιλόσοφοι όπως ο Ρουσσό μίλησαν για τη “γενική βούληση” και το κοινωνικό συμβόλαιο, δηλαδή ότι η εξουσία πρέπει να πηγάζει από τον λαό.

  Ρουσσό , Το Κοινωνικό Συμβόλαιο (1762): 

  «Ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος, και παντού είναι αλυσοδεμένος. Εκείνος που νομίζει ότι είναι κύριος των άλλων, είναι στην πραγματικότητα περισσότερο δούλος από αυτούς.»

• Η επαναστατική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789) είναι άμεση εφαρμογή αυτών των ιδεών.

  Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789)

  • Άρθρο 1:

  «Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι και ίσοι στα δικαιώματα.»

  • Άρθρο 3:

  «Η πηγή κάθε κυριαρχίας βρίσκεται ουσιαστικά στο έθνος· καμία αρχή δεν μπορεί να υπάρξει που να μην πηγάζει ρητά από αυτό.»

• Ο Βολταίρος υπερασπίστηκε την ελευθερία της σκέψης και του λόγου.
• Αυτή η αρχή έγινε κεντρικό αίτημα των επαναστατών, που εξεγέρθηκαν ενάντια στη λογοκρισία και την απολυταρχία.   

  Είπε:

  «Η ελευθερία της σκέψης είναι το πιο πολύτιμο δώρο που έλαβε ο άνθρωπος από τον ουρανό.»

   

  «Η ανεκτικότητα δεν οδήγησε ποτέ σε εμφύλιο πόλεμο· η μισαλλοδοξία σκέπασε τη Γη με σφαγές.»

   

  «Σκέψου μόνος σου και άφησε και τους άλλους να απολαύσουν το ίδιο προνόμιο.»

  «Είναι φρικτό να πιστεύουμε ότι ο Θεός, ο οποίος μας έδωσε τον λόγο και την καρδιά, θα ήθελε να μας απαγορεύσει να τους χρησιμοποιούμε.»

• Ο Μοντεσκιέ μίλησε για νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία, που πρέπει να είναι ανεξάρτητες.

  Μοντεσκιέ, Το Πνεύμα των Νόμων (1748)

  «Κάθε άνθρωπος που έχει εξουσία είναι επιρρεπής να την καταχραστεί· γι’ αυτό πρέπει η εξουσία να περιορίζεται από την εξουσία.»

• Το μοντέλο αυτό ενέπνευσε τους επαναστάτες να καταργήσουν την απόλυτη μοναρχία.

• Οι Διαφωτιστές τόνισαν ότι η λογική και η επιστήμη πρέπει να καθοδηγούν την κοινωνία, όχι το δόγμα.
• Αυτό άνοιξε τον δρόμο στη μείωση της δύναμης της Εκκλησίας στη Γαλλία.

• Ο Διαφωτισμός έλεγε ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιώσει τον κόσμο με τη λογική.
• Οι Γάλλοι επαναστάτες πίστεψαν ότι μπορούν να ξαναχτίσουν την κοινωνία πάνω σε δίκαιες βάσεις.

 Ροβεσπιέρος, (Λόγος, 1794)

«Η δημοκρατία είναι η κυβέρνηση εκείνου που είναι δίκαιος· η αρετή είναι η ψυχή της.»

Δείχνει πώς οι αξίες του διαφωτισμού (ηθική, δικαιοσύνη, λαϊκή συμμετοχή) μετουσιώθηκαν σε πολιτική πράξη.

  Συμπέρασμα

Ο Διαφωτισμός έδωσε τα εργαλεία σκέψης και το ιδεολογικό υπόβαθρο:

• οι ιδέες έγιναν συνθήματα ("ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα"),
• και τα συνθήματα έγιναν πράξη με την επανάσταση. 

{Τα κυριότερα μέτρα της Επανάστασης 

• Η Συντακτική Συνέλευση ψήφισε (1791) το πρώτο σύνταγμα της Γαλλικής Επανάστασης
• Η Νομοθετική Συνέλευση, θα προέκυπτε από εκλογές και ήταν το κυρίαρχο νομοθετικό σώμα.
• Πολίτευμα: Συνταγματική Μοναρχία
• Διάκριση Εξουσιών:

α) Νομοθετική εξουσία: Βουλή που προκύπτει από εκλογές (δικαίωμα εκλέγειν μόνο όσοι είχαν περιουσία και είναι πληρώσει φόρους)
β) Εκτελεστική εξουσία: ανατέθηκε στον Βασιλιά και σε έξι υπουργούς
γ) Δικαστική εξουσία: αφαιρέθηκε από το Βασιλιά και κηρύχθηκε ανεξάρτητη
Επιπλέον μέτρα για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων:

• Εθνικοποίηση περιουσίας της εκκλησίας (ως εγγύηση για την έκδοση χαρτονομίσματος)
• Κατάργηση Συντεχνιών
• Απαγόρευση απεργιών

Ούτε ο βασιλιάς αλλά ούτε και η εκκλησία αποδέχτηκαν τις νέες ρυθμίσεις.}

pdf ΑΡΧΗ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ

βίντεο

ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ : Ήταν μία μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με σκοπό την προετοιμασία της επανάστασης των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών. Πρωτεργάτες ήταν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος, και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος 

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ : Για να πετύχουν το σκοπό τους οι Φιλικοί χρειαζόταν μεγάλη οργάνωση και μεγάλη μυστικότητα. Τα προβλήματα ήταν πολλά γιατί υπήρχε μεγάλος φόβος στους Έλληνες επειδή παλαιότερες προσπάθειες επανάστασης είχαν αποτύχει, επειδή οι Έλληνες ήταν διάσπαρτοι σε μια τεράστια αυτοκρατορία, επειδή δεν έπρεπε να τους αντιληφθεί ούτε η οθωμανική αυτοκρατορία αλλά και ούτε οι άλλες μοναρχίες της Ευρώπης που ήταν αντίθετες σε κάθε μορφή επανάστασης

ΕΥΝΟΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕς: 1. Η οθωμανική αυτοκρατορία είχε σοβαρά εσωτερικά προβλήματα 

2. Διαδώθηκαν οι ιδέες του διαφωτισμού και είχε γίνει η γαλλική επανάσταση 

3. Οι περισσότεροι Έλληνες ζητούσαν, πλέον, να δημιουργηθεί ανεξάρτητο εληνικό κράτος 

Στοιχεία  οργάνωσής της:

• Τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν ενταχθούν στην Φιλική Εταιρεία.
• Ένταξη και όρκος πίστης και αφοσίωσης.
• Προβλεπόμενη τιμωρία για τους παραβάτες ο θάνατος.
• Οι φιλικοί χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφικό αλφάβητο.

Η ηγεσία της

Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας ήταν η Αόρατη Αρχή ( ήταν μυστική και άφηναν να εννοηθεί ότι κάποιο/α ισχυρό/ά πρόσωπο/α διοικούσε/σαν  )

Στη συνέχεια απευθύνθηκαν στον Ιωάννη Καποδίστρια, τον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας, να γίνει αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, ο οποίος όμως  αρνήθηκε γιατί πίστευε πως δεν ήταν ακόμα καιρός για επανάσταση, για αυτό ζήτησαν από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη(αξιωματικός του ρώσικου στρατού) ο οποίος δέχθηκε

Η κήρυξη της ελληνικής επανάστασης έγινε στις παραδουνάβιες ηγεμονίες (σήμερα Ρουμανία) γιατί εκεί δεν υπήρχε οθωμανικός στρατός και ήλπιζαν σε βοήθεια του ρώσικου στρατού που υπήρχε λίγο βορειότερα. 

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στις 24 Φεβρουαρίου 1821 κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας (σημερινή Ρουμανία). Κυκλοφόρησε προκηρύξεις ότι κηρύσσεται η ελληνικη επανάσταση και άφησε να εννοηθεί ότι η Ρωσία βοηθούσε 

Τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπισε το κίνημα του Υψηλάντη:

• Οι πλούσιοι Έλληνες των Ηγεμονιών δεν βοήθησαν υλικά και δεν προχωρούσε η στρατολόγηση.
• Ο Τσάρος αποκήρυξε την επανάσταση και επέτρεψε την είσοδο τουρκικού στρατού στις ηγεμονίες για την καταστολή της.
• Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ αναγκάστηκε να αφορίσει τους επαναστάτες, μετά από εντολή και πίεση του σουλτάνου.
• Ο τοπικός ηγέτης Βλαντιμηρέσκου θεωρήθηκε προδότης και εκτελέστηκε με εντολή της Φιλικής Εταιρείας.

   

  Το τέλος της επανάστασης στις Ηγεμονίες:

  Η κρίσιμη μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821), όπου και διακρίθηκε ο Ιερός Λόχος (μια μονάδα από εθελοντές σπουδαστές). Δυστυχώς όμως ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε.

  Μετά την ήττα στο Δραγατσάνι ο Υψηλάντης συνελήφθη στην Αυστρία και έτσι η επανάσταση απέτυχε.

   

1ος Κυβερνήτης της Ελλάδας από 1828 έως 1831 . 

Τόπος : Ναυπλιο . Εκλέχτηκε από την εθνοσυνέλευση Τροιζήνας το 1827

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ  ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. 
α) Αποικίες: Δημιουργήθηκαν 13 αποικίες, στα ανατολικά παράλια της Βόρειας Αμερικής υπό αγγλικό έλεγχο.
β) Κογκρέσο: Οι Αμερικανοί (άγγλοι άποικοι) συγκάλεσαν το Κογκρέσο (συνέλευση) της Φιλαδέλφειας (Σεπτέμβριος 1774), στο οποίο συμμετείχαν αντιπρόσωποι όλων των αποικιών. Το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας ψήφισε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας το 1776
γ) Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας: Κείμενο που απηχούσε τις ιδέες του Διαφωτισμού και είχε συνταχθεί από τους Τόμας Τζέφερσον και Βενιαμίν Φραγκλίνο. Ψηφίστηκε από το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας στις 4 Ιουλίου
1776.
δ) Ομοσπονδία: Το σύνταγμα των ΗΠΑ ανακήρυξε τη χώρα σε ένωση (ομοσπονδία) πολιτειών. Σύμφωνα με αυτό η κεντρική κυβέρνηση αποφασίζει για την οικονομία, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική. Οι πολιτείες ρυθμίζουν μόνες τους ζητήματα τοπικής αυτοδιοίκησης, δικαιοσύνης, εκπαίδευσης και αστυνόμευσης.
2. Αμερικανική επανάσταση και ιδέες Διαφωτισμού.
Η Αμερικανική επανάσταση απηχεί σε μεγάλο βαθμό τις ιδέες του Διαφωτισμού.
Η διακήρυξη της Ανεξαρτησίας αναφέρεται στα απαράγραπτα και απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα της ζωής, της ελευθερίας, και της ευτυχίας όπως διατυπώθηκαν από τους διαφωτιστές. Επίσης σημαντική
θέση σ΄ αυτήν κατέχει η ιδέα του Κοινωνικού Συμβολαίου του Τζον Λοκ κατά τον οποίο τα άτομα δέχονται να παραχωρήσουν ορισμένες από τις ελευθερίες τους προκειμένου να συμβιώσουν όμως, αν το κράτος παραβεί τους όρους αυτού του κοινωνικού συμβολαίου και γίνει τυραννικό, τότε οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα της αντίστασης. Όμοια στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας οι συντάκτες της, διατυπώνουν ότι οι κυβερνήσεις των ανθρώπων, αντλούν τη δίκαιη εξουσία τους από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων, εάν όμως οποιαδήποτε μορφή διακυβέρνησης έρθει σε αντίθεση με τις αρχές της Διακήρυξης τότε είναι δικαίωμα του λαού να την αλλάξει ή να την καταργήσει και να καθιερώσει νέα. Στόχος κάθε κυβέρνησης πρέπει να είναι η εξασφάλιση της ευτυχίας των πολιτών.

Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας μιλά επίσης για ισότητα απορρίπτοντας έτσι κάθε αυθεντία.
 Στο Σύνταγμα των ΗΠΑ βρίσκει εφαρμογή η ιδέα της της Διάκρισης εξουσιών του Μοντεσκιέ. Σύμφωνα με αυτήν οι φορείς της εξουσίας πρέπει να είναι διαφορετικοί. Οι εξουσίες (εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική) πρέπει να ασκούνται από διαφορετικά πρόσωπα έτσι ώστε οι φορείς της εξουσίας δεν θα συγκέντρωναν τόση δύναμη ώστε να κάνουν κατάχρησή της.
Εκτελεστική εξουσία → κυβέρνηση ( σώμα που εφαρμόζει τους νόμους )
Νομοθετική εξουσία → βουλή ( σώμα που θεσπίζει τους νόμους )
Δικαστική εξουσία → δικαστές ( ελέγχουν την τήρηση των νόμων )