Περιγραφή Μαθήματος
- Το μάθημα δεν διαθέτει περιγραφή -
Μέτρα Κωνσταντίνου Α’ για την ανόρθωση του Ρωμαϊκού κράτους
▶ Ίδρυση Κωνσταντινούπολης
▶ Δικαίωμα στους Χριστιανούς να λατρεύουν το Θεό τους
▶ Διαχωρισμός πολιτικής-στρατιωτικής εξουσίας
▶ Κυκλοφορία χρυσού νομίσματος (χρύσινος, solidus)
α. Ίδρυση Κωνσταντινούπολης (324μ.Χ.) : .
Η επιλογή της θέσης οφείλεται:
- Στη γεωπολιτική της σημασία.
- Στη σπουδαιότητα για το εμπόριο.
Λόγοι ίδρυσης της Κωνσταντινούπολης
☻ Η Ανατολή είχε ισχυρή οικονομία και ακμαίο πληθυσμό
☻ Οι Χριστιανοί, στους οποίους στηριζόταν πολιτικά ο Κωνσταντίνος Α΄ ήταν πολυπληθέστεροι στην Ανατολή.
☻ Στις πόλεις της Ανατολής υπήρχαν θρησκευτικές συγκρούσεις (λόγω των αιρέσεων κυρίως)
☻ Η θέση βοηθούσε στην απόκρουση των εχθρών, Γότθων στο Δούναβη και Περσών στον Ευφράτη.
Η Κωνσταντινούπολη οικοδομήθηκε με πρότυπο τη Ρώμη (τείχη, λεωφόροι, αγορά (forum), έργα τέχνης από όλη την αυτοκρατορία, το Ιερόν Παλάτιον, το κτίριο της Συγκλήτου, δεξαμενές, λουτρά, αλλά και εκκλησίες (καινοτομία).
β. Θρησκευτική πολιτική του Κωνσταντίνου Α’.
Ευνόησε τους χριστιανούς διότι πίστευε ότι ο Χριστιανισμός θα ξανάφερνε την ενότητα στο Ρωμαϊκό κράτος.
Μέτρα υπέρ των Χριστιανών
† Το Χριστόγραμμα στα νομίσματα
Νομοθετικές ρυθμίσεις.
- Διάταγμα των Μεδιολάνων (313) : εξίσωση Χριστιανών με πιστούς άλλων θρησκειών.
- Παύση διωγμών (324)
- Καταδίκη αιρέσεων με την Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325) που φέρει ειρήνη στην Εκκλησία και την Αυτοκρατορία.
Ο συγκρητισμός της εποχής, δηλαδή η διαδικασία ανάμειξης και συγχώνευσης στοιχείων από διάφορες θρησκείες επηρέασε και τον Κωνσταντίνο Α’, ο οποίος υποστήριξε το Χριστιανισμό, αν και ως το τέλος της ζωής του διατήρησε τον τίτλο του pontifex maximus (μεγάλου αρχιερέα) των ειδωλολατρών, βαφτίστηκε χριστιανός τη χρονιά που πέθανε, ενώ είχε προσχωρήσει και στη λατρεία του Μίθρα (θεού των Περσών).
- Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
α. Η πολιτική του Ιουστινιανού συνοψίζεται στο : ένα κράτος, μια Εκκλησία, μια νομοθεσία.
β. Εσωτερική πολιτική
Ως προς το Κράτος:
▶ Στάση του Νίκα (532): καταστολή της εξέγερσης των δήμων του Ιπποδρόμου και του λαού της Κωνσταντινούπολης.
▶ Περιορισμός της δύναμης των γαιοκτημόνων και των δήμων προς όφελος των ελεύθερων αγροτών, που πληρώνουν φόρους.
Ως προς την Εκκλησία:
▶ Καταδιώκονται αιρετικοί και εθνικοί (ειδωλολάτρες).
▶ Κλείνει η Νεοπλατωνική Ακαδημία στην Αθήνα (529)
▶ Ιεραποστολική διάδοση του Χριστιανισμού σε Καύκασο και Ανατολική Αφρική.
Ως προς τη Νομοθεσία, εκδίδονται
▶ Ιουστινιάνειος Κώδικας (συλλογή παλαιότερων αυτοκρατορικών νόμων)
▶ Πανδέκτης (γνωμοδοτήσεις ρωμαίων νομικών)
▶ Εισηγήσεις: εγχειρίδιο για τους φοιτητές της Νομικής
▶ Νεαρές: νέοι νόμοι, γραμμένοι στα Ελληνικά (καινοτομία)
γ. Εξωτερική πολιτική
▶ Στη Δύση στοχεύει στην ανόρθωση της ρωμαϊκής εξουσίας
- Καταλύει το Βανδαλικό κράτος στη Βόρεια Αφρική.
- Πολεμά σκληρά κατά των Οστρογότθων στην Ιταλία
- Ανακαταλαμβάνει τμήμα του Βησιγοτθικού Βασιλείου στην Ισπανία
▶ Στην Ανατολή στοχεύει στην επανάκτηση Βυζαντινών εδαφών
- Πόλεμος κατά του Χοσρόη Α’, βασιλιά των Περσών
- Συνθηκολόγηση το 562 (αποκατάσταση ισορροπία)
▶ Στο Δούναβη για να αποκρούσει εισβολές
- Χτίζει φρούρια
- Εξαγοράζει την ειρήνη με τεράστια ποσά
- Δεν καταφέρνει όμως να αναχαιτίσει τους Σλάβους και άλλους εισβολείς.
▶ Συνέπειες της εξωτερικής του πολιτικής:
- Άδειασαν τα κρατικά ταμεία’
- Απογυμνώθηκαν οι ευρωπαϊκές επαρχίες από στρατό
- Εξασθένισε η διεθνής θέση του Βυζαντίου
- Ολέθριες επιπτώσεις στην εδαφική ακεραιότητα του κράτους, αργότερα.
δ. Κτίσματα του Ιουστινιανού – Αγία Σοφία
▶ Κατασκευάστηκαν έργα χρήσιμα στην άμυνα, τη θρησκεία, την υποδομή και την κοινή ωφέλεια
▶ Η Αγία του Θεού Σοφία
- Το λαμπρότερο κτίσμα της Βυζαντινής τέχνης
- Βασιλική μετά τρούλου (συνδυασμός βασιλικής και περίκεντρου κτιρίου
- Αρχιτέκτονες: ο Ανθέμιος (από Τράλλεις) και ο Ισίδωρος (από Μίλητο)
- Η κατασκευή διαρκεί πέντε χρόνια (532-537)
- Δίνεται έμφαση στον καθ’ ύψος άξονα
Το Βυζάντιο σε κρίση
• 6ος – αρχές 7ου αι: κρίση:
– Λοιμοί και Κακές σοδειές
– Σεισμοί και Εισβολές
• Συνέπειες κρίσης:
– Εγκατάλειψη ή παρακμή πόλεων
– Μείωση πληθυσμού
– Υποχώρηση εμπορίου
– Υποχώρηση νομισματικής κυκλοφορίας
• Οικονομική κρίση => παραμέληση στρατού
Εξωτερική κρίση
• Σλάβοι à ευρωπαϊκές επαρχίες
• Πέρσες à φτάνουν στο Βόσπορο
• Λύση: ριζική μεταρρύθμιση à Ηράκλειος
Η αντεπίθεση του Ηράκλειου
• Ηράκλειος = στρατηγός αυτοκράτορας - Τι κάνει;
1. Οργανώνει το στρατό
2. Έχει την οικονομική συμπαράσταση της εκκλησίας
3. Συνεχείς εκστρατείες κατά των Περσών (622-628)
4. 626: Πέρσες, Άβαροι, Σλάβοι: πολιορκούν Κων/πολη à ηττώνται
5. Μάχη Γαυγαμήλων (627): νίκη κατά των Περσών και ανακτά όλες τις
επαρχίες της Εγγύς Ανατολής
6. Πέρσες: άρπαξαν Τίμιο Σταυρό => εκστρατείες: θρησκευτικό χαρακτήρα
7. Ο αυτοκράτορας à ομιλίες κατά των εχθρών του Χριστιανισμού
8. Εμπνέει το στρατό του και κερδίζει τις νίκες που είδαμε
Θέματα
• 7ος αι: αραβικές κατακτήσεις / ανάγκη άμυνας
• Θέματα = νέο διοικητικό σύστημα
• Θέματα = διοικητικές περιφέρειες με το δικό τους στρατό
• Υπηρετούν στο θεματικό στρατό ελεύθεροι αγρότες à τους παραχωρούνται
στρατιωτικά κτήματα (στρατιωτόπια)
• Οι στρατιώτες: συντηρούν τις οικογένειές τους, αγοράζουν τον οπλισμό τους,
καλύπτουν τα έξοδα των εκστρατειών και τα τέλη 7ου αι: επέκταση του στις ευρωπαϊκές επαρχίες
Εξελληνισμός
• Ολοκληρώνεται ο εξελληνισμός της κρατικής διοίκησης:
• Επίσημη γλώσσα: ελληνική
• Ρωμαϊκοί τίτλοι: τους αντικαθιστούν ελληνικοί: βασιλεύς, πιστός εν Χριστώ
• τέλος Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και à αρχή μεσαιωνικής ελληνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Ερωτήσεις
1. Ποια ήταν η κατάσταση στο Βυζάντιο κατά τους 6ο και 7ο αι. και ποιες οι
συνέπειές της;
2. Ποιοι είναι οι κυριότεροι εχθροί του Βυζαντίου κατά την περίοδο αυτή;
3. Με ποια μέτρα προσπαθεί ο Ηράκλειος να ανασυνταχθεί ώστε να
αντιμετωπίσει τους εχθρούς;
4. Τι ήταν τα θέματα, για ποιους λόγους δημιουργήθηκαν και πώς
λειτουργούσαν;
5. Με ποιες ενέργειες ολοκληρώθηκε ο εξελληνισμός της κρατικής διοίκησης
κατά την περίοδο αυτή;
ανατολικές επαρχίες, στις οποίες κυριαρχούσε ο Μονοφυσιτισμός και τελικά ενσωματώθηκαν στον χαλιφάτο.
Εξάπλωση των Αράβων: Μετά την κατάκτηση της Καρχηδόνας οι Άραβες έφτασαν:
α) στα δυτικά, και αφού πέρασαν το Γιβραλτάρ μέχρι και την κατάκτηση της Ισπανίας σταμάτησαν όταν αναχαιτίστηκαν στο Πουατιέ από τους Φράγκους.
β) στα ανατολικά, από την ξηρά σταμάτησαν στην οροσειρά του Ταύρου, ενώ μέσω της θάλασσας και λόγω της τεχνογνωσίας τους, κατέκτησαν την Κύπρο, την Ρόδο, την Κω, την Χίο, την Κρήτη (9ος αιώνας), την Σικελία. Τέλος, πολιόρκησαν δύο φορές την Κων/πολη (674-678, 717-718). Οι βυζαντινοί τους απέκρουσαν με την βοήθεια των ισχυρών τειχών της πόλης και τη χρήση του υγρού πυρός (επινόηση του Καλλίνικο
1. Για ποιους λόγους ο Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή; (σελ 7)
2. Ποιο ήταν το πολιτικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού; (σελ 16)
3. Που απέβλεπε η εξωτερική πολιτική του Ιουστιανιανού και ποιες συνέπειες είχε για την διεθνή σχέση του Βυζαντίου; (σελ 16κ17)
4. Ποια ανάγκη υπαγόρευσε την καθιέρωση των ‘’θεμάτων’’ του 7ου αιώνα στη Μ.Ασία. Τι γνωρίζετε για την οργάνωση και την αποτελεσματικότητά τους; (σελ 20)
5. Τι ήταν οι ‘’σκλαβηνίες’’ ; (σελ 23)
6. Ποιες εξελίξεις σημειώθηκαν στα χρόνια της Ισαυρικής δυναστίας και αυτής του Αμορίου (9ος αιώνας) και διαμορφώθηκε έτσι το μεσαιωνικό ελληνικό βυζαντινό κράτος α)στα σύνορα β)στο χαρακτήρα της αυτοκρατορίας γ)στο στρατό (θέματα) (σελ 32)
7. Ποιο γεγονός αποτελεί σταθμό στην ιστορία της βυζαντινής εκπαίδευσης; (σελ 36)
8. Πως γεννήθηκε η βυζαντινή επική ποίηση; (σελ 36κ37)
9. Ποιοι ανέλαβαν το μεγάλο εγχείρημα του εκχριστιανισμού των Μοραβών και πως οργάνωσαν την αποστόλη; (σελ 39)
10. Ποιες ήταν οι συνέπειες του εκχριστιανισμού των Σλάβων για την πνευματική και πολιτιστική τους εξέλιξη και για τις σχέσεις μεταξύ τους; (σελ 39) 11. Τι γνωρίζετε για τις επικές νίκες των Βυζαντινών κατά των Αράβων; (σελ 41)
12. Ποιες ήταν οι συνέπειες του εκχριστιανισμού των Ρώσων από το Βυζάντιο για τον πνευματικό και υλικό πολιτισμό των πρώτων, αλλά και για την πολιτική,οικονομική και στρατιωτική ζωή του δεύτερου; (σελ 44)
Ημερολόγιο
Ανακοινώσεις
Όλες...- - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -