Μάθημα : Ιστορία Α΄ Λυκείου

Περιεχόμενο μαθήματος

Το βιβλίο της Αρχαίας Ιστορίας της Α' Λυκείου καλύπτει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού από την προϊστορική εποχή έως τα χρόνια του Ιουστινιανού. Ξεκινά με την εμφάνιση των πρώτων πολιτισμών στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, τη γένεση του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού, και συνεχίζει με τη διαμόρφωση της αρχαίας ελληνικής ταυτότητας μέσα από την Αρχαϊκή και Κλασική εποχή. Εξετάζει την ακμή της Αθήνας, τους πολέμους, τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, καθώς και την εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού κατά την ελληνιστική περίοδο. Ειδικό βάρος δίνεται στην ανάδειξη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη σταδιακή μετάβασή της στον χριστιανισμό. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την άνθηση του Βυζαντίου και τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις και κατακτήσεις της εποχής του Ιουστινιανού. Περιλαμβάνει κείμενα, χάρτες, εικόνες και ερωτήσεις που ενισχύουν την κριτική σκέψη και τη σύνδεση με το παρόν.

Μαθησιακοί στόχοι

Μαθησιακοί Στόχοι για το μάθημα της Αρχαίας Ιστορίας Α' Λυκείου

1. Κατανόηση της Ιστορικής Εξέλιξης:
   Οι μαθητές να κατανοήσουν την εξέλιξη των αρχαίων πολιτισμών, από την προϊστορική εποχή έως τα χρόνια του Ιουστινιανού, και να εντοπίσουν τις βασικές πολιτισμικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές.

2. Ανάπτυξη Κριτικής Σκέψης:
   Να αναλύουν και να ερμηνεύουν ιστορικά γεγονότα, συνδέοντας αιτίες και αποτελέσματα, καθώς και να αξιολογούν τη σημασία τους για τη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου.

3. Εξοικείωση με Ιστορικές Πηγές:
   Να εξασκηθούν στη χρήση και την κριτική ανάλυση ιστορικών πηγών, όπως κείμενα, χάρτες, επιγραφές και αρχαιολογικά ευρήματα, για την εξαγωγή συμπερασμάτων.

4. Καλλιέργεια Διαθεματικής Σκέψης:
   Να συνδέσουν την ιστορία με άλλους τομείς, όπως η γεωγραφία, η τέχνη, η φιλοσοφία και η θρησκεία, κατανοώντας την πολυδιάστατη φύση του αρχαίου κόσμου.

5. Ανάπτυξη Ιστορικής Ενσυναίσθησης:
   Να κατανοήσουν τη ζωή, τις αξίες και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι άνθρωποι του παρελθόντος, αναπτύσσοντας σεβασμό για την πολιτισμική διαφορετικότητα.

6. Σύνδεση του Παρελθόντος με το Παρόν:
   Να εντοπίζουν τα ίχνη των αρχαίων πολιτισμών στη σύγχρονη εποχή και να αναγνωρίζουν τη διαχρονική σημασία των θεσμών, ιδεών και πολιτισμικών επιτευγμάτων.

7. Ενίσχυση Ικανοτήτων Συνεργασίας:
   Μέσα από ομαδικές εργασίες και συζητήσεις, να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων, προσεγγίζοντας την ιστορία με πολυφωνία.

8. Προετοιμασία για Ενεργή Πολιτειότητα:
   Να αντιληφθούν τη σημασία της ιστορικής γνώσης για την κατανόηση σύγχρονων προβλημάτων και την ενεργή συμμετοχή σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Μέθοδοι διδασκαλίας

Μέθοδος Διδασκαλίας για το Μάθημα της Αρχαίας Ιστορίας Α' Λυκείου

Η διδασκαλία της Αρχαίας Ιστορίας μπορεί να ακολουθήσει μια συνδυαστική και μαθητοκεντρική προσέγγιση, που περιλαμβάνει τις παρακάτω μεθόδους:

1. Διερευνητική Μάθηση (Inquiry-Based Learning):
   Οι μαθητές ενθαρρύνονται να εξετάζουν ιστορικά ερωτήματα, να ερευνούν πηγές και να διατυπώνουν τα δικά τους συμπεράσματα. Η διδασκαλία επικεντρώνεται σε κρίσιμα γεγονότα ή θέματα, όπως η άνοδος της δημοκρατίας στην Αθήνα ή οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού, και οι μαθητές αναλαμβάνουν να διερευνήσουν σχετικές πηγές ή ερωτήσεις.

2. Χρήση Πηγών και Υλικού:
   Εισάγονται ιστορικά τεκμήρια, όπως κείμενα, χάρτες, εικόνες αγγείων ή επιγραφές, τα οποία οι μαθητές αναλύουν. Η συστηματική χρήση των πηγών αναπτύσσει την κριτική σκέψη και την ικανότητά τους να «διαβάζουν» το παρελθόν.

3. Διαδραστικές Δραστηριότητες:
   Εντάσσονται προσομοιώσεις (π.χ. αναπαράσταση της Εκκλησίας του Δήμου), συζητήσεις με ρόλους ή παιχνίδια γνώσεων που δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να συμμετέχουν ενεργά. Αυτή η προσέγγιση αυξάνει την εμπλοκή τους με το αντικείμενο.

4. Διαθεματική Προσέγγιση:
   Η ιστορία συνδυάζεται με άλλους τομείς, όπως η τέχνη, η φιλοσοφία και η γεωγραφία. Για παράδειγμα, μπορεί να συνδεθεί η ανάπτυξη του Παρθενώνα με την πολιτική και πολιτιστική ακμή της Αθήνας.

5. Ομαδοσυνεργατική Μάθηση:
   Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες για να αναλάβουν έργα ή να μελετήσουν θέματα, όπως η ζωή στις πόλεις της αρχαίας Μεσοποταμίας ή οι στρατηγικές του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η συνεργασία ενισχύει την κατανόηση μέσω της ανταλλαγής ιδεών.

6. Τεχνολογία και Ψηφιακά Μέσα:
   Χρήση διαδραστικών εργαλείων, όπως ιστορικοί χάρτες, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις αρχαίων μνημείων και εκπαιδευτικές πλατφόρμες για εικονικές περιηγήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, ώστε να ενισχυθεί η βιωματική μάθηση.

7. Μελέτη Περίπτωσης (Case Studies):
   Επιλέγονται συγκεκριμένα γεγονότα ή προσωπικότητες (π.χ. ο Περικλής, η πτώση της Ρώμης, οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού) για εις βάθος ανάλυση, ενισχύοντας την κατανόηση της σύνθετης φύσης της ιστορίας.

8. Αναστοχαστική Μάθηση:
   Οι μαθητές καλούνται να συγκρίνουν τις ιστορικές περιόδους και να εντοπίσουν κοινά στοιχεία ή διαφορές με τη σύγχρονη εποχή, προάγοντας τη διαχρονική κατανόηση.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Η αξιολόγηση στο μάθημα της Αρχαίας Ιστορίας πρέπει να είναι πολυδιάστατη και να αποτυπώνει τόσο τη γνώση των μαθητών όσο και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και στάσεων. Ενδεικτικά περιλαμβάνει:

1. Γραπτές Εξετάσεις και Τεστ:

   • Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής για βασικές γνώσεις.
   • Ανοιχτού τύπου ερωτήσεις που απαιτούν ανάλυση και σύνθεση.
   • Ιστορικές ασκήσεις που βασίζονται σε πηγές, χάρτες ή εικόνες.

2. Προφορικές Εξετάσεις:
   Μέσα από συνεντεύξεις ή συζητήσεις, οι μαθητές αξιολογούνται για την ικανότητά τους να παρουσιάζουν και να αιτιολογούν τις απόψεις τους, καθώς και για τη χρήση ιστορικών στοιχείων.

3. Ανάλυση Ιστορικών Πηγών:

   • Οι μαθητές καλούνται να ερμηνεύσουν πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές, εντοπίζοντας το περιεχόμενο, το πλαίσιο και την αξιοπιστία τους.
   • Εργασίες που συνδυάζουν την ανάλυση πηγών με τη διατύπωση επιχειρημάτων.

4. Εργασίες και Έργα:

   • Ατομικές ή ομαδικές εργασίες σε θέματα όπως «Η ακμή της Αθήνας» ή «Η νομοθεσία του Ιουστινιανού».
   • Δημιουργία παρουσιάσεων, αφισών ή πολυμέσων (π.χ. PowerPoint, βίντεο) που αναδεικνύουν ένα ιστορικό θέμα.
   • Απαντήσεις σε εργασίες που τους ανατίθενται μέσω της eclass και έχουν την μορφή κουίζ

5. Ομαδοσυνεργατικές Δραστηριότητες:
   Αξιολόγηση της συμμετοχής και της συνεργασίας στις ομάδες μέσω παρατήρησης, καθώς και της ποιότητας του παραχθέντος έργου.

6. Δραστηριότητες όπως κουίζ γνώσεων, ιστορικά παιχνίδια ρόλων ή εκπαιδευτικά escape rooms που ενισχύουν τη συμμετοχή και αξιολογούν τη γνώση με τρόπο ευχάριστο.

7. Παρατήρηση και Συστηματική Καταγραφή:
   Ο εκπαιδευτικός παρακολουθεί τη συμμετοχή, την προσπάθεια και τη συνέπεια των μαθητών στην τάξη, καταγράφοντας την πρόοδό τους.

8. Τελική Αξιολόγηση μέσω Ενοτήτων:
   Στο τέλος κάθε ενότητας ή περιόδου, οι μαθητές αξιολογούνται μέσα από συνολικές εργασίες ή διαγωνίσματα που εστιάζουν στις κύριες θεματικές.