Στόχοι 

• Να αναγνωρίζετε και να συνδέεται την ενδεικτική λυχνία ράγας σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα
• Να σχεδιάζετε το λειτουργικό σχέδιο.

 Η ενδεικτική λυχνία ράγας 

• Τα ηλεκτρολογικά σύμβολα της ενδεικτικής λυχνίας κατά IEC και κατα DIN φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. 

• Η πραγματική σύνδεση της ενδεικτικής λυχνίας για να ανάψει η ενεικτική λυχνία φαίνεται παρακάτω.

• H σύνδεση της ενδεικτικής λυχνία για να ανάψει φαίνεται στο παρακάτω πολυγραμμικό  σχέδιο.

• Το λειτουργικό σχέδιο έχει μια διαφορετική μορφή.
• Ξεκινάμε την σχεδίαση από το πάνω μέρος με τον αγωγό φάσης L και συνεχίζουμε την σχεδίαση που εμπεριέχει τα ηλεκτρολογικά εξαρτήματα και την καλωδίωση σε κάθετη μορφή( το ένα κάτω από το άλλο) και ολοκληρώνεται με το αγωγό του ουδετέρου Ν. 
• Οπότε το παραπάνω πολυγραμμικό σχέδιο ως λειτουργικό σχέδιο θα είναι: 

Στόχοι 

• Να αναγνωρίζετε και να συνδέεται ένα χειροκίνητο στιγμαίο διακόπτη ράγας Stop - Start σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα.
• Να πραγματοποιήσετε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα στο οποίο ο στγμιαίος διακόπτης θα ελέγχει την ενδεικτική λυχνία 

Χειροκίνητος στιγμιαίος διακόπτης ράγας Stop - Start

• Τα ηλεκτρολογικά σύμβολα του χειροκίνητου διακόπτη ράγας Stop - Start φαίνονται στο παρακάτω πίνακα. 

Σε ένα διακόπτη ή επαφη διακρίνουμε δυο καταστάσεις: 

• Κατάσταση ηρεμίας : Όταν σε ένα διακόπτη ή επαφή δεν ασκούμε κάποια δύναμη ή ενέργεια 
• Κατάσταση διέγερσης ή λειτουργίας : Όταν σε ένα διακόπτη ή επαφή ασκούμε κάποια δύναμη ή ενέργεια

Οπότε στο στιγμιαίο διακόπτη Stop - Start διακρίνουμε τις δυο καταστάσεις τους: 

3. Έλεγχος ενδεικτικής λυχνίας με Stop και Start

• Στο παρακάτω πολυγραμμικό σχέδιο φαίνεται ο έλεγχος ενδεικτικής λυχνίας από την επαφή Stop του στιγμιαίου διακόπτη.

• Στο παρακάτω πολυγραμμικό σχέδιο φαίνεται ο έλεγχος ενδεικτικής λυχνίας από την επαφή Start του στιγμιαίου διακόπτη. 

Στόχοι 

• Να κατανοήσουν την σημασία ελέγχου ενός αυτόματου σύστηματος από πολλά σημεία.
• Να γνωρίζουν πως μπορούν να προσθέσουν σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα πεισσότερα σημεία ελέγχου start - stop.
• Να πραγματοποιήσουν στο πρόγραμμα προσομοίωσης ηλεκτρικό κύκλωμα που ελέγχει μια λυχνία από περισσότερα σημεια ελέγχου.

Ο ταινιόδρομος ή η ταινία μεταφοράς ( conveyor belt )

Σε όλους μας είναι γνωστό, πως στις βιομηχανίες παραγωγής προϊόντων χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα ο ταινιοδρομός ΄( ταινία μεταφοράς ) . 

ή πιο ρεαλιστικά 

ή ακόμα και έκτος βιομηχανικής παραγωγής σε ένα αεροδρόμιο

Η βασική αρχή λειτουργίας ένος ταινοδρόμου είναι σχετικά απλή. Ένας ηλεκτρικός κινητήρας περιστρέφει μια "ταινία" και με την κίνηση της μεταφέρονται τα αντικείμενα που βρίσκονται πάνω της. Στην παρακάτω κινούμενη φωτογραφία φαίνεται η λειτουργία της. 

Σε αυτό το σημείο θα εστιάσουμε στην σημασία που έχει ο έλεγχος της ταινίας μεταφοράς από το χειριστήριο start - stop. 

Στο παρακάτω βίντεο περιγράφεται η σημαντικότητα στο να μπορούμε να ελέγχουμε ένα αυτόματο σύστημα από πολλά σημεία μέσα από το παράδειγμα της ταινίας μεταφοράς σε μια γραμμή παραγωγής εμφιάλωσης μπουκαλιών. 

Για να κατανοήσουμε τον τρόπο που μπορούμε να πετύχουμε τον παραπάνω έλεγχο θα φέρουμε ως παράδειγμα ένα απλό ηλεκτρικό κύκλωμα που αποτελέιται από έναν στιγμιαίο διακόπτη stop και μια ενδεικτική λυχνία, όπως φαίνεται στο παρακάτω λειτουργικό σχέδιο. 

Στο παραπάνω κύκλωμα έχουμε τον έλεγχο μιας λυχνίας από ένα σημείο (από μια θέση - χειριστήριο) και αν πιέσουμε το στιγμιαίο διακόπτη Stop τότε η λυχνία θα σβήσει. 

• Αν θέλουμε να προσθέσουμε ένα άλλο σημείο ελέγχου διακοπής του κυκλώματος δεν έχουμε παρά να συνδέσουμε σε σειρά με το αρχικό Stop ένα άλλο Stop, όπως φαίνεται στο παρακάτω λειτουργικό σχέδιο. 

Τώρα έχουμε τον έλεγχο της λυχνία και από το δεύτερο Stop2. Πιέζοντας τον η λυχνία σβήνει. 

• Όπως γίνεται αντιληπτό θα μπορούσαμε να προσθέσουμε στο κύκλωμα μας όσα σημεία διακοπής Stop ελέγχου του κυκλώματος χρειάζονται, αρκεί να τα συνδέσουμε μεταξύ τους σε σειρά.

Ας δούμε το ίδιο παράδειγμα με στιγμιαίο διακοπτη start στο κύκλωμα. 

Στο παραπάνω ηλεκτρικό κύκλωμα ελέγχουμε την λυχνία από ένα σημείο. Όταν πιέσουμε το στιγμιαίο διακόπτη start αυτός κλένει και αναβεί η λάμπα. 

Αν θέλουμε να προσθέσουμε και ένα δεύτερο σημείο ελέγχου δεν έχουμε παρά να συνδέσουμε ένα ακόμη start παράλληλα στο αρχικό όπως φαίνεται στο παρακάτω σχέδιο. 

Τώρα έχουμε τον έλεγχο της λυχνίας και από το Start2.Πιέζοντας τον η λυχνία ανάβει. 

• Όπως γίνεται αντιληπτό θα μπορούσαμε να προσθέσουμε στο κύκλωμα μας όσα σημεία εκκίνησης Start ελέγχου του κυκλώματος χρειάζονται, αρκεί να τα συνδέσουμε μεταξύ τους παράλληλα.

Στόχοι : 

• Να αναγνωρίζουν μια μαγνητική επαφή 
• Να κατανοήσουν τον τρόπο λειτουργίας της 
• Να πραγματοποιήσουν έναν ηλεκτρικό κύκλωμα με μια ενδεικτική λυχνία που θα ελέγχεται από μια μαγνητική επαφή. 

Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται μια μαγνητική επαφή.

• Η μαγνητική επαφή είναι ένας αισθητήρας ο οποίος  χρησιμοποιείτε ως «είσοδος» σε ένα αυτόματο σύστημα, όπως ένα σύστημα συναγερμού.
• Η μαγνητική επαφή συνήθως προσαρμόζεται σε πόρτες και παράθυρα.
• Αποτελούνται συνήθως από δυο μέρη :

Το μαγνητικό διακόπτη

Το μόνιμο μαγνήτη

•   Αν αναζητήσετε πληροφορίες στα Αγγλικά θα το βρείτε ως reed switch.

 Παρακάτω περιγράφεται  ο τρόπος λειτουργίας της μαγνητικής επαφής.

• Μια μαγνητική επαφή μπορεί να είναι σε ηρεμία «κανονικά ανοιχτή επαφή» ή «κανονικά κλειστή επαφή»

• Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται μια «κανονικά ανοιχτή επαφή» σε ηρεμία.

•   Όταν πλησιάσει ο μόνιμος μαγνήτης τότε το λεπτό έλασμα της επαφής έλκεται και «κλείνει»

Συνοπτικά οι δυο καταστάσεις λειτουργίας της φαίνονται παρακάτω:

• Για περισσότερες πληροφορίες ως προς τον τρόπο κατασκευής και τα είδη των μαγνητικών επαφών ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: 
• Μαγνητικές επαφές πληροφορίες

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται το ηλεκτρολογικό σύμβολο της μαγνητικής επαφής με το πρότυπο IEC.

Στο παρακάτω ηλεκτρικό κύκλωμα φαίνεται μια απλή εφαρμογή της μαγνητικής επαφής η οποία ελέγχει μια λυχνία.

Σε κατάσταση ηρεμίας η μαγνητική επαφή είναι ανοιχτή ( Ν.Ο.) οπότε από την λυχνία δεν "περνάει" ρεύμα και δεν ανάβει.

Όταν πλησιάσει ο μόνιμος μαγνητής τότε η μαγνητική επαφή αλλάζει κατάσταση "κλείνει" και "περνάει" το ρεύμα με αποτέλεσμα να ανάβει η λυχνία. 

Στην παρακάτω παρουσίαση γίνεται μια επανάληψη των ενοτήτων 1-4 

Στόχοι 

• Να αναγνωρίζουν έναν ηλεκτρονόμο. 
• Να κατανοήσουν την δομή του και την λειτουργία του.

Στις δυο παρακάτω φωτογραφίες φαίνονται ηλεκτρονόμοι από δυο διαφορετικές ηλεκτρολογικές εταιρείες (είναι οι ηλεκτρονόμοι που διαθέτουμε στο εργαστήριο)

Ηλεκτρονόμος της ηλεκτρολογικής εταιρείας schneider electric

Ηλεκτρονόμος της ηλεκτρολογικής εταιρείας ABB

• Ο Ηλεκτρονόμος (Η/Ν) είναι ένας μηχανικός διακόπτης, του οποίου οι επαφές ελέγχονται από έναν ηλεκτρομαγνήτη.

• Επειδή ο χειρισμός του γίνεται συνήθως από απόσταση και όχι με χειριστήριο πάνω στο εξάρτημα, ονομάζεται και τηλεχειριζόμενος διακόπτης. Αν και η ελληνική ονομασία αποδίδει πλήρως την έννοια του εξαρτήματος χρησιμοποιείται και η ξενική ονομασία ρελέ.

• Ο ηλεκτρονόμος είναι ένα από τα βασικά εξαρτήματα, που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κυκλωμάτων ηλεκτροαυτοματισμού. Μερικές εφαρμογές: στον έλεγχο λειτουργίας ηλεκτρικών κινητήρων, σε ανελκυστήρες, αντλιοστάσια, στη βιομηχανία, στο εσωτερικό διάφορων μηχανημάτων και γενικά όπου απαιτείται χειρισμός από απόσταση (τηλεχειρισμός).

• Τα δομικά στοιχεία ενός ηλεκτρονόμου είναι:

1. Το πηνίο
2. Ο πυρήνας
3. Ο οπλισμός
4. Σταθερές επαφές
5. Κινητές επαφές

 παρακάτω περιγράφεται η δομή ενός ηλεκτρονόμου : 

Ας δούμε την δομή του και μια άλλη όψη.Αν "κόψουμε" τον ηλεκτρονόμο από τη πλάγια όψη του τότε : 

Ας δούμε συγκεκριμένα την δομή του ηλεκτρονόμου του εργαστηρίου: 

Στην μπροστινή όψη του ηλεκτρονόμου διακρίνουμε τις βίδες όπου συνδέουμε τους αγωγούς. Οι βίδες αποτελούν και τις επαφές ένος ηλεκτρομόνου ( κάθε επαφή έχει δυο άκρα και συνεπώς δυο βίδες ) 

Στην πλάγια όψη ενός ηλεκτρονόμου αναγράφοντα τα χαρακτηριστικά λειτουργία του, όπως η τάαη λειτουργίας του, το μέγιστο ρεύμα που μπορεί να περάσει από τις επαφές του κ.α.

Άνοιγωντας τον ηλεκτρονόμο διακρίνουμε το πάνω μέρος του ηλεκτρονόμου με τις επαφές και τον οπλισμό και το κάτω μέρος του με το πηνίο και τον πυρήνα του καθώς και το ελατήριο επαναφοράς. 

Και πιο συγκεκριμένα το πάνω μέρος του με τις επαφές και τον οπλίσμό του που αποτελεί το κινητό μέρος του ηλεκτρονόμου. 

Και ο οπλίσμός από μια άλλη οπτική 

Και το κάτω μέρος του με το πηνίο και τον πυρήνα.

Και ο πυρήνας στο πηνίου 

Και ο πυρήνας έκτος του πλαισίου του 

Στόχοι 

• Να αναγνωρίζουν το βασικό κύκλωμα αυτοσυγκράτησης
• Να κατανοήσουν την λειτουργία του 

Το κύκλωμα αυτοσυγκράτησης αποτελεί το πιο βασικό κύκλωμα του κλασικού αυτοματισμού ( κλασικός αυτοματισμός = κυκλώματα με ηλεκτρονόμους ) και με αυτό ελέγχουμε με ασφάλεια έναν ηλεκτρικό κινητήρα ή οτιδήποτε άλλο συνδέσουμε στις κύριες επαφές του ηλεκτρονόμου. 

Στο παρακάτω πολυγραμμικό σχέδιο φαίνεται το κύκλωμα αυτοσυγκράτησης σε μια βασική απλοποιημένη μορφή.

Το κύκλωμα αποτελείται από: 

• 1 Ηλεκτρονόμο 
• 1 στιγμιαίο χειροκίνητο διακόπτη ράγας Start – Stop
• 1 ενδεικτική λυχνία πράσινη
• 1 ενδεικτική λυχνία κόκκινη

Για την καλυτερη κατανόηση θα απλοποιήσουμε το παραπάνω σχέδιο και θα μελετήσουμε την συμπεριφορά του κυκλώματος αυτοσυγκράτησης μέσα από το κύκλωμα ελέγχου. 

1. Κατάσταση Ηρεμίας

Παρατηρούμε :

• Το κύκλωμα είναι σε ηρεμία
• Ανάβει η κόκκινη ενδεικτική λυχνία αφού τροφοδοτείται με τάση μέσω της N.C. κανονικά κλειστής επαφής του Ηλεκτρονόμου ΚΜ
• Στην επαφή 3 του Start έχουμε τάση 
• Στην βοηθητικη επαφή 13 του ηλεκτρονόμου έχουμε τάση 
• Ο Ηλεκτρονόμος δεν τροφοδοτείται με ρεύμα, είναι σε ηρεμία

2. Ενδιάμεση κατάσταση ενεργοποιήσης με το Start "Πατημένο"

• Για το ελάχιστο χρονικό διάστημα ( π.χ. 1 sec ) που πιέζουμε το Start και η επαφή του κλείνει το κύκλωμα αλλάζει κατάσταση και συμπεριφορά. 

Παρατηρούμε:

• Κλείνει η επαφή 3-4 του Start "περνάει" ρεύμα στον ηλεκτρονόμο
• Ενεργοποιέιται ο Ηλεκτρονόμος ΚΜ με αποτέλεσμα να
• Κλείνει η βοηθητική επαφή του ΚΜ 13- 14 με αποτέλεσμα να 
• Ανάβει η πράσινη ενδεικτική λυχνία και παράλληλα να τροφοδοτεί τον Ηλεκτρονόμο ΚΜ και από άλλη "διαδρομή"

3. Κατάσταση ενεργοποιήσης 

• Το κύκλωμα είναι σε κατάσταση ενεργοποιήσης παρόλο που ο στιγμιαίος διακόπτης Start δεν είναι "πατημένος" 

Παρατηρούμε: 

• Ο ηλεκτρονόμος ΚΜ είναι ενεργοποιημένος 
• Το ρεύμα στον ηλεκτρονόμο "περνάει" μέσα από την ίδια του την βοηθητική επαφή 13 -14
• Η βοηθητική επαφή 13-14 του ηλεκτρονόμου λέγεται και επαφή Αυτοσυγκράτησης στο συγκεκριμένο κύκλωμα. 
• Η πράσινη ενδεικτική λυχνία ανάβει 

Το κύκλωμα και στις τρεις καταστάσεις λειτουργία του φαίνεται παρακάτω:

Και τώρα η σειρά σας.....!!

Στόχοι : 

• Να αναγνωρίζουν το θερμικό. 
• Να γνωρίζουν τις επαφές του και το ηλεκτρολογικό του σύμβολο.  
• Να γνωρίζουν τον τρόπο σύνδεσης του σε ένα ηλεκτρονόμο και στο κύκλωμα ελέγχου αυτοσυγκράτησης.

ΘΕΡΜΙΚΟ 

Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται ένας θερμικός ηλεκτρονόμος υπερφόρτισης με διμεταλλικά ελάσματα ή πιο σύντομα ένα θερμικό. 

• Το θερμικό χρησιμοποιείται για να προστατεύει τον ηλεκτρικό κινητήρα από υπερθέρμανση στα τυλίγματα του.
• Δηλαδή είναι ένας "τροχονόμος" που ρυθμίζει την πόσοτητα (ένταση) του ρεύματος που θα περάσει από τα τυλίγματα ένος ηλεκτρικού κινητήρα προστατεύοντας τον με αυτόν τον τρόπο από υπερθέρμανση και οπότε από την "καταστροφή" του. 

Ας δούμε τα χειριστήρια και τις επαφές του: 

Κάθε θερμικό κινητήρα έχει τα παρακάρω χειριστήρια:

• Μπουτόν διακοπής ( stop ) .
• Μπουτόν επαναφοράς ( Reset ).
• Χειριστήριο ρύθμισης έντασης ρεύματος.

• Χειριστήριο δοκιμής ( test ) .
• Χειριστήριο επιλογής αυτόματης ή χειροκίνητης επαναφοράς.

Κάθε θερμικό έχει τις παρακάτω επαφές: 

• Βοηθητικές επαφές : 1 N.C. κανονικά κλειστή επαφή (95-96) και 1 N.O. κανονικά ανοιχτή επαφή (97-98)

• Κύριες επαφές : 3 N.C. κανονικά κλειστά επαφές [ (1-2) , (3-4), (5-6) ]

Και συνολικά το ηλεκτρολογικό σύμβολο του θερμικού είναι: 

Διακρίνουμε και για το θερμικό δυο καταστάσεις λειτουργίας:

• Σε κατάσταση ηρεμίας ( όταν το θερμικό δεν είναι ενεργοποιημένο )
• Σε κατάσταση ενεργοποιήσης ( λειτουργεί για να προστατεύσει τον κινητήρα ) 

Και οι δυο κατάστασεις σε μετάβαση ενεργοποίησης. 

Σύνδεση θερμικού με Ηλεκτρονόμο

• Το θερμικό είναι το τελευταίο υλικό που συνδέεται πριν το κινητήρα. 
• Το θερμικό τοποθετείται ανάμεσα στον ηλετρονόμο και τον κινητήρα. 

• Ο συνηθέστερος τρόπος σύνδεσης του Θερμικού με τον ηλεκτρονόμο είναι η απευθείας προσάρτηση - σύνθεση στον ηλεκτρονόμο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. 

Στόχοι: 

• Η εγκατάσταση του προγράμματος CADeSIMUV3 στον Η/Υ
• Γνωριμία με το "εικονικό" εργαστήριο αυτοματισμού 

Λίγα λόγια για το πρόγραμμα CADeSIMUV3

To CADeSIMU είναι ένα λογισμικό που μας βοηθάει να δημιουργούμε διαγράμματα ηλεκτρικών εντολών επιτρέποντας την διεξαγωγή προσομοίωσης τους. 

Ένα χρήσιμο "εργαλείο" που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν "εικονικό" εργαστήριο αυτόματων κυκλωμάτων. 

Το λογισμικό διατίθεται δωρεάν και κυρίως για εκπαιδευτικούς σκοπούς. 

Μέσα από αυτό μπορούμε : 

• Να σχεδιάσουμε ένα αυτόματο ηλεκτρικό κύκλωμα
• Να προσομοιώσουμε ένα αυτόματο ηλεκτρικό κύκλωμα

Το πρόγραμμα μπορείτε να το καταβάσετε από τον παρακάτω σύνδεσμο : 

Πρόγραμμα CADeSIMUV3

Ο κωδικός πρόσβασης είναι 4962

Δεν απαιτούνται κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για τον Η/Υ.

Η εγκατάσταση του είναι αρκετά απλή και περιγράφεται στο παρακάτω video του τομέα μας.