Για αρνητικά φαινόμενα

Για θετικά φαινόμενα

$      Κάθε άνθρωπος έχει φόβους, ανησυχίες, άγχη, που συχνά έχουν ως αποτέλεσμα να συμπεριφέρεται με δισταγμό, αναποφασιστικότητα ή ακόμη και με δειλία, να μην παίρνει πρωτοβουλίες και να αντιμετωπίζει με καχυποψία ή και επιθετικότητα τους συνανθρώπους του.

$      Ο φόβος μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να προστατεύει το άτομο από παράτολμες ενέργειες και να τον ωθεί σε πιο συνετή συμπεριφορά. Επιπλέον, το άγχος μπορεί σε κάποιο βαθμό να κινητοποιεί τον άνθρωπο και να τον κάνει πιο δημιουργικό.

$      Καθένας αισθάνεται αγωνία και ανασφάλεια για το μέλλον, συναισθήματα που τον οδηγούν πολλές φορές σε κινήσεις πανικού.

$      Η αγωνία και η ανασφάλεια για το μέλλον μπορεί να ωθήσει τον άνθρωπο σε πρωτοβουλίες που θα έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν το μέλλον του, όσο αυτό είναι δυνατόν.

π.χ. Η ανησυχία για την καταστροφή του περιβάλλοντος και το μέλλον του πλανήτη μπορεί να βοηθήσει τον σύγχρονο άνθρωπο να αποκτήσει οικολογική συνείδηση και να υιοθετήσει έναν τρόπο ζωής πιο φιλικό προς το περιβάλλον.

$      Πολλοί άνθρωποι διακατέχονται από συμπλέγματα κατωτερότητας και αίσθημα μειονεξίας.

π.χ. Αυτή είναι μια αιτία εκδήλωσης ρατσιστικών συμπεριφορών.

$      Πολλοί άνθρωποι χαρακτηρίζονται από το πάθος για την εξουσία που μπορεί να φτάσει ως την αρχομανία και να αποτελέσει πηγή διχασμού και συγκρούσεων.

$      Στον άνθρωπο υπάρχει έμφυτη η τάση να διακριθεί και να ξεχωρίσει γεγονός που μπορεί να τον οδηγήσει σε σημαντικά επιτεύγματα.

$      Ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να ανήκει κάπου, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να ακολουθεί τη μάζα (μαζοποίηση) και να μη διαμορφώνει τις δικές του απόψεις και τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα.

$      Η ανάγκη του ανθρώπου να εντάσσεται σε ομάδες του δίνει τη δυνατότητα να μάθει να λειτουργεί με συλλογικό πνεύμα, να είναι χρήσιμος στο κοινωνικό σύνολο και να εργάζεται για το κοινό καλό.

$      π.χ. η ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει σε ομάδες μπορεί να αξιοποιηθεί σε ομαδικά αθλήματα ή με τη συμμετοχή του σε Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς που δρουν με σκοπό το συλλογικό συμφέρον.

$      Οι υπέρμετρες φιλοδοξίες ενός ανθρώπου μπορεί να θολώσουν την κρίση του, να τον οδηγήσουν σε κακή εκτίμηση των δυνατοτήτων του και να τον παρασύρουν σε εσφαλμένες επιλογές και, τελικά, στην αποτυχία και στην απογοήτευση.

$      Κάθε άνθρωπος έχει φιλοδοξίες, όνειρα, ελπίδες που καθορίζουν τις πράξεις του και τον κινητοποιούν, προκειμένου να βελτιώσει τη ζωή του αλλά και τη ζωή των συνανθρώπων του.

Για αρνητικά φαινόμενα

Για θετικά φαινόμενα

$      Η κρίση αξιών: Η επικράτηση στη σημερινή κοινωνία αξιών που δεν προασπίζουν την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια.

$      Τα οράματα και η συστηματική προσπάθεια για έναν κόσμο στον οποίο θα εδραιωθεί ο ανθρωπισμός και τα ιδεώδη του (αλληλεγγύη, ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη, αλήθεια) και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι δεδομένος.

$      Τα καταναλωτικά πρότυπα: προτάσσεται η απόκτηση της ύλης και η κατανάλωση και ο άνθρωπος ως αξία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.

π.χ. Αυτή είναι μία από τις αιτίας καταστροφής του περιβάλλοντος.

$       

$      Η κρίση στις ανθρώπινες σχέσεις: οι άνθρωποι αναπτύσσουν σχέσεις που δεν βασίζονται σε ειλικρινή συναισθήματα, αλλά σε ατομικά συμφέροντα.

$      Οι ειλικρινείς και ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, σχέσεις που στηρίζονται στον αλληλοσεβασμό, την αλληλοκατανόηση, την αλληλοβοήθεια και την αλληλεγγύη και, βέβαια, την ανιδιοτελή αγάπη προς τον συνάνθρωπο.

π.χ. Οι ανθρώπινες σχέσεις αυτού του είδους μπορούν να συντελέσουν στην εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης.

$      Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας και τα αρνητικά της επακόλουθα:

o   Η μηχανή κυριαρχεί και σε κάποιες περιπτώσεις υποκαθιστά τον άνθρωπο.

o   Η εργασία γίνεται μια μηχανική και μονότονη διαδικασία, που δεν προωθεί τη δημιουργικότητα.

$      Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας και τα θετικά της επακόλουθα:

o   Η χρήση της μηχανής κάνει πιο εύκολη της καθημερινότητα του ανθρώπου.

o   Με τις μηχανές πολλές εργασίες γίνονται πιο γρήγορα με λιγότερο κόπο.

o   Αναπτύσσονται οι επικοινωνίες.

o   Διευκολύνονται οι μεταφορές.

o   Η πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση γίνεται πιο εύκολη για μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

$      Η ζωή στα αστικά κέντρα: Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει με γρήγορους ρυθμούς και άγχος, έχει απομακρυνθεί από τη φύση και έχει αποξενωθεί από τον συνάνθρωπό του.

$      Ανεργία

$      Φτώχεια σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και κοινωνική ανισότητα (π.χ. πλούσιοι-φτωχοί)

$      Περιθωριοποίηση και κοινωνικός αποκλεισμός συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

$      Βία - εγκληματικότητα

$      Ξενοφοβία – Ρατσισμός: η καχυποψία ή η επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε καθετί ξένο ή διαφορετικό.

π.χ. είναι μία αιτία για την εκδήλωση πράξεων βίας

$      Θρησκευτικός φανατισμός – Μισαλλοδοξία

π.χ. μπορεί να είναι αιτία για το ξέσπασμα ενός πολέμου.

$      Η αθρόα εισροή μεταναστών σε μια χώρα χωρίς τις κατάλληλες υποδομές μπορεί να προκαλέσει σημαντικές δυσλειτουργίες και προβλήματα.

$      Πολυπολιτισμικές κοινωνίες: κοινωνίες στις οποίες συνυπάρχουν άτομα με διαφορετικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά (γλώσσα, εθνικότητα, θρησκεία, παραδόσεις, ήθη και έθιμα), τα οποία συνεργάζονται, ανταλλάσσουν πολιτιστικά στοιχεία και διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντές τους.

$      Η επαφή και η συνύπαρξη με ξένους λαούς και τον πολιτισμό τους μπορεί να οδηγήσει, σε κάποιες περιπτώσεις, σε φαινόμενα ξενομανίας.

π.χ. είναι μία αιτία εισροής ξένων στοιχείων στη χώρα μας.

$ Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, ό,τι συμβαίνει σε ένα κράτος, συνήθως στο πιο ισχυρό, έχει επίδραση σχεδόν σε όλο τον κόσμο με αποτέλεσμα:

o   να μεταδίδονται πιο εύκολα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα από τη μια χώρα στην άλλη,

o   να υπάρχει ο κίνδυνος της πολιτιστικής ομοιομορφίας.

$      Η παγκοσμιοποίηση: η δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινωνίας με κοινά χαρακτηριστικά (οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά), στην οποία οι δυνατότητες πληροφόρησης έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι λαοί έρχονται πιο εύκολα σε επαφή και επικοινωνία, γνωρίζονται καλύτερα και ανταλλάσσουν πολιτιστικά στοιχεία.

$ Πολιτικοί, που δεν σέβονται τις δημοκρατικές αρχές, δεν εργάζονται συστηματικά για την εδραίωση της ειρήνης και υπερασπίζονται τα συμφέροντα των λίγων και ισχυρών σε βάρος των πολλών και αδύναμων.

π.χ. είναι μία από τις αιτίες για το ξέσπασμα πολέμων.

$      Πολιτικοί, που λαμβάνουν αποφάσεις και εφαρμόζουν πολιτικές που ενισχύουν τη δημοκρατία, προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπηρετούν το συλλογικό συμφέρον.

$      Διεθνείς οργανισμοί που αδιαφορούν για σημαντικά παγκόσμια προβλήματα, όπως η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η φτώχεια, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, οι ένοπλες συγκρούσεις και η καταστροφή του περιβάλλοντος.

$      Διεθνείς οργανισμοί που δραστηριοποιούνται αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.

$      Το οικολογικό πρόβλημα: μόλυνση αέρα, εδάφους, υδάτων, εξαφάνιση ειδών.

$      Φυσικές καταστροφές (σεισμοί, ηφαιστειακές εκρήξεις, πλημμύρες, πυρκαγιές).

$ Πολιτικοί, που δεν σέβονται τις δημοκρατικές αρχές, δεν εργάζονται συστηματικά για την εδραίωση της ειρήνης και υπερασπίζονται τα συμφέροντα των λίγων και ισχυρών σε βάρος των πολλών και αδύναμων.

π.χ. είναι μία από τις αιτίες για το ξέσπασμα πολέμων.

$      Πολιτικοί, που λαμβάνουν αποφάσεις και εφαρμόζουν πολιτικές που ενισχύουν τη δημοκρατία, προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπηρετούν το συλλογικό συμφέρον.

Σχολείο: μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   το εκπαιδευτικό σύστημα προωθεί τη στείρα απομνημόνευση γνώσεων.

o   παρέχει πληροφορίες και γνώσεις πολλές φορές ελλιπείς.

o   δεν εμβαθύνει στη γνώση και δεν προσφέρει ουσιαστική αγωγή.

o   προωθεί τις προκαταλήψεις και τη μισαλλοδοξία.

o   στο σχολικό περιβάλλον κυριαρχούν αρνητικά πρότυπα και νοοτροπίες που δεν συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή, όπως ρατσιστικές αντιλήψεις, αθέμιτος ανταγωνισμός, αυταρχισμός των διδασκόντων προς τους μαθητές, βαθμοθηρία κ.α..

π.χ. μία αιτία του ρατσισμού μπορεί να είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργεί ρατσιστικές αντιλήψεις ή η ρατσιστική νοοτροπία και συμπεριφορά στο περιβάλλον του σχολείου.

Σχολείο: μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   προσφέρει ποιοτική γνώση και καλλιεργεί την κριτική σκέψη.

o   δίνει την ευκαιρία στους/ στις μαθητές/ -ιες να ανακαλύψουν τα ταλέντα και τις κλίσεις τους και να τα καλλιεργήσουν.

o   διαπαιδαγωγεί τους νέους δίνοντας έμφαση στα ιδεώδη του ανθρωπισμού (αλήθεια, αλληλεγγύη, ισότητα, σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια).

o   το σχολικό περιβάλλον (διευθυντές/-ιες, διδάσκοντες/ -ουσες, μαθητές/-ιες) προωθεί ηθικές αξίες και υγιή πρότυπα, όπως το συλλογικό πνεύμα , η αξία του διαλόγου, η υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη μεταξύ των μαθητών/-ιών, η δικαιοσύνη κ.α.. 

Οικογένεια: μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   προβάλλει αρνητικά πρότυπα συμπεριφοράς, όπως ο αυταρχισμός ή η χρήση βίας για τη διευθέτηση διαφωνιών μεταξύ των μελών της οικογένειας.

o   Καλλιεργεί τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, την ξενομανία, τον καταναλωτισμό και το ατομικιστικό πνεύμα.

π.χ. η στάση της οικογένειας είναι μία αιτία για τη ρατσιστική συμπεριφορά πολλών νέων ανθρώπων.

Οικογένεια: μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   μεταδίδει στα νεότερα μέλη της αξίες όπως η αλληλεγγύη, ο σεβασμός και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, η αγάπη για τη γνώση κ.α..

o   προωθεί τον διάλογο ως το βασικό μέσο επίλυσης των διαφορών και απορρίπτει τη βία.

π.χ. μπορεί να συντελέσει στη διαμόρφωση ευαισθητοποιημένων πολιτών.

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   παραπληροφορούν και αποπροσανατολίζουν τους πολίτες.

o   δεν παρέχουν αντικειμενική ενημέρωση.

o   προωθούν τον καταναλωτισμό.

o   ενισχύουν την ξενομανία.

o   καλλιεργούν ρατσιστικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις.

o   δεν ανταποκρίνονται στον παιδευτικό τους ρόλο.

o   δεν προσφέρουν ποιοτική ψυχαγωγία,

π.χ. τα Μ.Μ.Ε. χρησιμοποιώντας μια γλώσσα γεμάτη ξένες λέξεις παρασύρουν το κοινό προς την ίδια κατεύθυνση.

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   παρέχουν ολοκληρωμένη και αντικειμενική ενημέρωση.

o   ασκούν εποικοδομητική κριτική και ελέγχουν την εξουσία.

o   προωθούν τον διάλογο και την πολυφωνία.

o   υιοθετούν σωστά γλωσσικά πρότυπα.

o   προσφέρουν ψυχαγωγία υψηλής ποιότητας στο κοινό τους.

π.χ. η σωστή λειτουργία των Μ.Μ.Ε. παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση ενημερωμένων και συνειδητοποιημένων πολιτών, που συμμετέχουν ενεργά στη δημόσια ζωή.

Κοινωνικός περίγυρος: μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   προωθεί ιδέες που δεν συντελούν στην πρόοδο και την ευημερία της κοινωνίας, όπως ο ρατσισμός και οι προκαταλήψεις.

Κοινωνικός περίγυρος: μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   όταν καλλιεργεί και υιοθετεί πρότυπα, ιδέες και αξίες που συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή (αλληλεγγύη, πνεύμα συνεργασίας κ.α.) και στην πρόοδο του κάθε ατόμου χωριστά, αλλά και του κοινωνικού συνόλου.

Πνευματικοί άνθρωποι (επιστήμονες, άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων): η στάση τους μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   Δεν ενδιαφέρονται για τα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία, αλλά απασχολούνται αποκλειστικά με την επιστήμη και την τέχνη τους.

o   Μέσω του έργου τους υπηρετούν σκοπούς που υπονομεύουν την ευημερία και την πρόοδο της ανθρωπότητας.

Πνευματικοί άνθρωποι (επιστήμονες, άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων): η στάση τους μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   Έχουν ενεργό ρόλο στην κοινωνική ζωή και αίσθηση ευθύνης απέναντι στο σύνολο.

o   Μέσω του έργου τους εκφράζουν ιδέες που συμβάλλουν στην πρόοδο της κοινωνίας, βοηθώντας τους πολίτες να καλλιεργούν την κριτική σκέψη.

Το επίσημο κράτος: μπορεί να είναι αιτία αρνητικών φαινομένων, όταν:

o   Δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αρχές της δημοκρατίας.

o   Έχει ελλιπή οργάνωση και ανεπαρκείς υποδομές σε σημαντικούς τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία και η κοινωνική πρόνοια.

Το επίσημο κράτος: μπορεί να είναι αιτία θετικών φαινομένων, όταν:

o   Προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές της ισότητας, της δικαιοσύνης κ.τ.λ.

o   Οργανώνει τις υπηρεσίες του με σκοπό την εξυπηρέτηση των πολιτών και τη βελτίωση της ζωής τους.