ΕΝΟΤΗΤΑ 6

• Μελετώ τη θεωρία για τις προτάσεις επιλέγοντας τον παρακάτω σύνδεσμο από τον Ελληνικό Πολιτισμό.

Β. Χρονικές και υποθετικές προτάσεις

Β1. Χρονικές προτάσεις

Εξασκούμαι επιλύοντας τις παρακάτω ασκήσεις:

• Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με βάση τις προτάσεις που σας έχουν δοθεί:

δευτερεύουσα πρόταση	είδος/ χρον. βαθμίδα	εξάρτηση	εισαγωγή	συντακτική θέση

α. Όταν αυτός ερχόταν εγώ έφευγα.

β. Όποτε το ήθελε έπρεπε και να γίνει.

γ. Μέχρι να στρίψω στη γωνία το κακό είχε γίνει.

δ. Ωσότου να γίνει αυτό που λές όλα θα έχουν αλλάξει.

ε. Όταν ερχόταν από τη δουλειά του ο πατέρας γινόταν πανηγύρι στο σπίτι.

στ .Εκεί όπου όλα είχαν ηρεμήσει να ‘ σου και όλα ξανάρχισαν.

ζ. Προτού να πέσεις να κοιμηθείς  μπορείς να πιείς το τσάι  σου.

 

• Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με βάση τις προτάσεις που σας έχουν δοθεί:

δευτερεύουσα πρόταση	είδος/ χρον. βαθμίδα	εξάρτηση	εισαγωγή	συντακτική θέση

 

α. Ενώ συζητούσαμε, κάποιος χτύπησε την πόρτα.

β. Μόλις ξανακοίταξε τον άγνωστο, θυμήθηκε ότι κάπου τον ήξερε.

γ. Πριν καλά καλά ξημερώσει, είχαν φύγει από εκείνο το άθλιο ξενοδοχείο.

δ. Ανησυχούσε για την τύχη του, μέχρι που έλαβε γράμμα του.

ε. Αφού ντύθηκε καλά, βγήκε μια βόλτα στο πάρκο.

στ. Σαν αποφάσισα που να καθίσω, η θέση είχε πια καταληφθεί.

ζ. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός, αντέδρασε με θυμό.

η. Ενώ περπατούσε, κοίταζε τις βιτρίνες των καταστημάτων.

θ. Ωσότου να συμμαζέψω το δωμάτιο, είχαν καταφθάσει.

ι. Μόλις άρχισαν οι ειδήσεις, τους ζήτησε να κάνουν ησυχία.

 

• Συμπληρώστε τις χρονικές προτάσεις με κύριες και στη συνέχεια αντικαταστήστε τες με λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν χρόνο:

α. Όταν ήμουν σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή της ζωής μου….

β. Όταν έχουν κάποιο ελεύθερο χρόνο….

γ. Όταν η χώρα υπέφερε από τους μεγάλους σεισμούς….

δ. Όταν η Ελλάδα βγήκε από τις χώρες υπό ανάπτυξη….

 

• Υπογραμμίστε τις λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν χρόνο και στη συνέχεια αντικαταστήστε με χρονικές προτάσεις:

α. Γυρνώντας στο σπίτι, είδε έναν καβγά στην πλατεία.

β. Κανονίσαμε συνάντηση για το βράδυ.

γ. Το μυστικό το κράτησε ως το θάνατο της μητέρας του.

δ. Παντρεύτηκε στα είκοσι της χρόνια.

ε. Ακούγοντας το νέο, έτρεξαν να της το προλάβουν.

 

• Στις παρακάτω χρονικές προτάσεις να θέσεις τον κατάλληλο σύνδεσμο:

 

α. ……………….να πέσω να κοιμηθώ εσύ θα πρέπει να φύγεις.

β…………………έπεσα να ξεκουρασθώ να σου και το κουδούνι να χτυπά σαν παλαβό.

γ………………….εγώ δεν ήθελα αυτός τόσο και με πίεζε να το βάλουμε στα πόδια.

 

• Να υπογραμμίσετε τις χρονικές προτάσεις και να εντοπίσετε τη χρονική βαθμίδα που εκφράζουν σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης (προτερόχρονο, υστερόχρονο, ταυτόχρονο). Να τις αντικαταστήσετε με άλλη λέξη ή φράση που δηλώνει χρόνο:

α. Έφυγε από το σπίτι, μόλις ξημέρωσε.

β. Η συναυλία ξεκίνησε, πριν δύσει ο ήλιος.

γ. Μέχρι να ζω θα σας ευγνωμονώ, που αποτρέψατε μια καταστροφική για μένα εξέλιξη.

δ. Έτρεξε να διαδώσει την είδηση, αμέσως μόλις την άκουσε.

ε. Την ώρα που έφτανε στο σχολείο, αντιλήφθηκε ότι ξέχασε την τσάντα του.

στ. Όταν ήταν έφηβος, έφυγε κρυφά για Αθήνα προκειμένου να δει το αγαπημένο του συγκρότημα.

ζ. Θυμήθηκε την πρόσκληση, αφού είχαν περάσει αρκετές ημέρες.

η. Όταν θα έχει πια περάσει ένας χρόνος, θα θυμάστε αυτή την παρεξήγηση και θα γελάτε.

θ. Ακούει και μουσική, καθώς διαβάζει.

 

• Να αντικαταστήσετε τους χρονικούς προσδιορισμούς με χρονικές προτάσεις χρησιμοποιώντας διαφορετικό σύνδεσμο κάθε φορά:

α. Με τη γέννηση του πρώτου παιδιού, ήρθε επιτέλους η αρμονία στο σπιτικό τους.

β. Έφυγε για το στρατόπεδο τα χαράματα.

γ. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς είχαμε πολλή όρεξη για διάβασμα.

δ. Ήταν τόσο αδιάφορη και κουραστική η ομιλία του, που φύγαμε πριν από το τέλος της.

στ. Μετά το θάνατο της γιαγιάς τους, τα παιδιά δεν ξαναπήγαν στο χωριό.

ζ. Ενώ καθόταν στο καφενείο, έχασε τις αισθήσεις του.

η. Όταν γυρίσουμε σπίτι, θα τα πούμε. 

ι. Μόλις τελειώσω, θα έλθω.

ια. Ώσπου να πάει, θα έχουμε σχολάσει. 

ιβ. Όσο διάβαζα, η μητέρα τακτοποιούσε το σπίτι.

ιγ. Όποτε ήθελε ερχόταν.

ιδ. Μέχρι να του γίνει όρεξη, θα έχουμε τελειώσει. 

ιε. Ήθελε να φύγει, πριν να ξημερώσει.

ιστ. «Όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει η γη με ζωγραφιά».

ιζ. Αφού έκρυψε τα χρήματα, έφυγε από το σπίτι.

ιη. Επιστρέψαμε στο σπίτι, πριν ξεσπάσει η καταιγίδα.

ιθ. Οι ληστές είχαν διαφύγει, προτού εμφανιστεί η αστυνομία.

 

• Να βρεθούν οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους, ο τρόπος με τον οποίο εισάγονται, καθώς και τι δηλώνουν σε σχέση με την κύρια πρόταση την οποία συμπληρώνουν (σύγχρονο, προτερόχρονο, υστερόχρονο):

 

α. Όσο διαρκούσε ο πόλεμος, εντεινόταν η οικονομική κρίση στο εσωτερικό της χώρας.

β. Ώσπου να συναντηθούμε, θα έχω ολοκληρώσει τις σχολικές μου εργασίες.

γ. Σαν έρθει η άνοιξη, η φύση ξυπνάει από τη νάρκη της.

δ. Πριν συμμετάσχει σε εθελοντικές οργανώσεις, δεν είχε κατανοήσει την αξία της κοινωνικής προσφοράς.

ε. Ήρθε αντιμέτωπος με μια οικογενειακή τραγωδία, τη στιγμή που είχε τη μεγαλύτερη επαγγελματική του επιτυχία.

στ. Μόλις τη βάφτισαν, έφυγαν από το νησί.

ζ. Έφυγαν από τον τόπο τους, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος.

 

• Να αντικαταστήσεις τις λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν ως χρονικοί προσδιορισμοί με δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις:

 

α. Το χειμώνα έφευγε κάθε χρόνο για το εξωτερικό.

β. Το αστέρι έτρεμε βασιλεύοντας πίσω από τα βουνά.

γ. Η ταινία ήταν ανιαρή. Όμως την παρακολούθησε μέχρι το τέλος της.

δ. Το ξημέρωμα ακούστηκαν οι σειρήνες του πολέμου.

ε. Στο άκουσμα της χαρούμενης είδησης ζητωκραύγασε το πλήθος.

στ. Φεύγοντας, αποχαιρέτισε με θλίψη τα αγαπημένα του πρόσωπα.

ζ. Με την ίδρυση της Unicef, γίνονται προσπάθειες για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού που πλήττουν πολλά παιδιά σε χώρες του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου».