Μάθημα : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (Α1, Α2)
Κωδικός : 1001090300
-
Θεματικές Ενότητες
ΕΝΟΤΗΤΑ 8
1. Δευτερόκλιτα επίθετα 
![Τα επίθετα στη ν.ε [πηγή:Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α΄,Β΄,Γ΄Γυμνασίου]](https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/link_int.png "Τα επίθετα στη ν.ε [πηγή: Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α΄,Β΄,Γ΄Γυμνασίου]"){kind=small}
Όπως και στη ν.ε., τα επίθετα προσδίδουν μια ιδιότητα σε ένα ουσιαστικό. Στην α.ε. υπάρχουν δευτερόκλιτα και τριτόκλιτα επίθετα. Στα δευτερόκλιτα περιλαμβάνονται επίθετα τρικατάληκτα (δηλ. με τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος) και δικατάληκτα (δηλ. με δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο). Συγκεκριμένα:
| αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | Παράδειγμα | |
|---|---|---|---|---|
| τρικατάληκτα | -ος | -η -α |
-ον | ὁ καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον |
| δικατάληκτα | -ος | -ος | -ον | ὁ ἔνδοξος, ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον |
Παρατηρήσεις
Στα τρικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα το αρσενικό και το ουδέτερο γένος κλίνονται σύμφωνα με τη β′ κλίση των ουσιαστικών (βλ. Ενότητα 4), ενώ το θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α′ κλίση των ουσιαστικών (βλ. Ενότητα 6).
Το θηλυκό γένος των τρικατάληκτων δευτερόκλιτων επιθέτων κανονικά λήγει σε -η. Όταν, όμως, πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή -ρ-, τότε λήγει σε -α (μακρό), π.χ. ἀγαθ-ός, ἀγαθ-ή, ἀγαθ-όν, αλλά πλούσι-ος, πλουσί-α (προσοχή στον τονισμό, η λήγουσα είναι μακρά), πλούσι-ον και μικρ-ός, μικρ-ά, μικρ-όν.
Το θηλυκό των τρικατάληκτων δευτερόκλιτων επιθέτων στην ονομαστική, γενική και κλητική του πληθυντικού τονίζεται όπου και όπως το αρσενικό στις αντίστοιχες πτώσεις, π.χ. πλούσιαι, πλουσίων (αρσ.: πλούσιοι, πλουσίων).
Δικατάληκτα είναι κυρίως τα περισσότερα σύνθετα επίθετα σε -ος, π.χ. ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον – ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον.
| αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |
|---|---|---|---|
| ενικός αριθμός | |||
| ονομ. γεν. δοτ. αιτ. |
ὁ φαιδρός τοῦ φαιδροῦ τῷ φαιδρῷ τόν φαιδρόν |
ἡ φαιδρά τῆς φαιδρᾶς τῇ φαιδρᾷ τήν φαιδράν |
τό φαιδρόν τοῦ φαιδροῦ τῷ φαιδρῷ τό φαιδρόν |
| πληθυντικός αριθμός | |||
| ονομ. γεν. δοτ. αιτ. |
οἱ φαιδροί τῶν φαιδρῶν τοῖς φαιδροῖς τούς φαιδρούς |
αἱ φαιδραί τῶν φαιδρῶν ταῖς φαιδραῖς τάς φαιδράς |
τά φαιδρά τῶν φαιδρῶν τοῖς φαιδροῖς τά φαιδρά |