Μάθημα : ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Μάθημα 6 

2.3 H κλίμακα pH (πε-χα) ως μέτρο της βασικότητας (σελ. 22)

1.6 Μέτρηση του pH ενός διαλύματος (σελ. 17)

Οι ουσίες που έχουν τις κοινές ιδιότητες των βάσεων λέγεται ότι παρουσιάζουν βασικό χαρακτήρα ή ότι παρουσιάζουν βασικότητα.

Η βασικότητα ενός διαλύματος εξαρτάται από το είδος της βάσης και πόσο αραιό είναι το διάλυμα. Έτσι ένα διάλυμα βάσης χαρακτηρίζεται ανάλογα με την ένταση του βασικού του χαρακτήρα ως ελαφρώς βασικό, λίγο βασικό, βασικό ή πολύ βασικό.

Η βασικότητα ενός διαλύματος μπορεί να μετρηθεί με την κλίμακα του pΗ (πεχά).

Όταν μια βάση διαλύεται στο νερό, δίνει ανιόντα υδροξειδίου. Αυτά «προστίθενται» στα ανιόντα υδροξειδίου που προέρχονται από το ίδιο το νερό, οπότε είναι προφανές ότι σε κάθε διάλυμα βάσης ισχύει:

πλήθος ΟΗ^- > πλήθος Η⁺

Η πρόταση αυτή είναι ισοδύναμη με την επόμενη:

σε κάθε διάλυμα βάσης (στους 25^o C) ισχύει: pH > 7

Πρακτικά η τιμή του pH ενός βασικού διαλύματος είναι μεταξύ του 7 και του 14. Όσο βασικότερο είναι ένα διάλυμα τόσο μεγαλύτερο είναι το pΗ.

Στην προσομοίωση που ακολουθεί θα παρατηρήσουμε πώς μεταβάλλεται το pH των βασικών διαλυμάτων όταν προσθέτουμε νερό (δηλαδή τα αραιώνουμε) ή αντίθετα, όταν προσθέτουμε πυκνή βάση (τα συμπυκνώνουμε).

Επισημάνσεις

• Όταν προσθέτουμε νερό σε ένα βασικό διάλυμα (δηλαδή όταν το αραιώνουμε) το διάλυμα γίνεται λιγότερο βασικό, γιατί σε ορισμένο όγκο διαλύματος περιέχονται λιγότερα ΟH^-. Επομένως, το pH του διαλύματος μειώνεται.

• Συμπύκνωση ενός διαλύματος ονομάζεται η αύξηση της περιεκτικότητας του με αφαίρεση νερού ή με προσθήκη διαλυμένης ουσίας. Στην περίπτωση αυτή το διάλυμα γίνεται περισσότερο βασικό, γιατί σε ορισμένο όγκο διαλύματος περιέχονται περισσότερα ΟH^-. Επομένως, το pH του διαλύματος αυξάνεται.

• Όσο νερό και αν προσθέσουμε σε ένα βασικό διάλυμα, το διάλυμα θα παραμείνει βασικό, δηλαδή το pH του θα είναι πάντα μεγαλύτερο από 7.

H κλίμακα pH (πε-χα)

Το 1909 ο Δανός χημικός Soren Sorensen επινόησε μια κλίμακα, που την ονόμασε κλίμακα pH (πε-χα) (potential Hydro genii: δύναμη υδρογόνου) και με την οποία μπορεί κάποιος να μετρήσει την οξύτητα ή την βασικότητα μιας ουσίας.

Η κλίμακα pΗ κυμαίνεται από 0 έως 14.

Στην κλίμακα αυτή, τα διαλύματα των οξέων παίρνουν τιμές από 0 έως 7 ( 0 ≤ pΗ < 7) και μάλιστα οσο πιο μικρή είναι η τιμή του pH, τόσο μεγαλύτερη είναι η οξύτητα του διαλύματος.

Τα διαλύματα που έχουν τιμή pH ίση με 7 δεν είναι ούτε όξινα, ούτε βασικά και λέγονται ουδέτερα. Το καθαρό νερό έχει πάντα pH=7.

Τα διαλύματα των βάσεων παίρνουν τιμές από 7 μέχρι 14 ( 7 < pΗ  ≤ 14 ). Όσο πιο βασικό είναι ένα διάλυμα τόσο μεγαλύτερο είναι το pH του.

Το pH ενός διαλύματος μπορούμε να το μετρήσουμε είτε με πεχαμετρικό χαρτί, το οποίο είναι εμποτισμένο σε κατάλληλο δείκτη είτε για μεγαλύτερη ακρίβεια, με τα ηλεκτρονικά πεχάμετρα.

Εργασία για το σπίτι:Η άσκηση που ακολουθεί.

Πηγές υλικού: " Ο Θαυμαστός κόσμος  της Χημείας για το Γυμνάσιο", https://ts.sch.gr/repo/online-packages/gym-chimeia-b-c/chemistry/common/people/people.htm