Μάθημα : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου

Μπ. Μπρεχτ, Για τον όρο "μετανάστες"

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/logotexnia/B-metanastes.htm

Στόχοι μαθήματος

Οι μαθητές αναμένεται

• Να αντιληφθούν την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των όρων “μετανάστης” και “πρόσφυγας” και παράλληλα να έρθουν γλωσσικά και εννοιολογικά σε επαφή με όρους που σχετίζονται με την απομάκρυνση από την πατρίδα.

• Να συνειδητοποιήσουν το πλήθος των καταστάσεων που αναγκάζουν έναν άνθρωπο να εγκαταλείψει την πατρίδα του και τον διαφορετικό γλωσσικό προσδιορισμό τους (εξόριστος, αυτοεξόριστος, πρόσφυγας κοκ).

• Να συνειδητοποιήσουν τη διαχρονικότητα του προβλήματος της εγκατάλειψης της πατρίδας και να το συσχετίσουν με τη σύγχρονη πραγματικότητα.

• Να κατανοήσουν και να εντοπίσουν τις τεχνικές που αξιοποιεί ένα λογοτεχνικό κείμενο και δη ένα ποίημα, προκειμένου να αναδείξει το δράμα όσων αναγκάζονται να στερηθούν την πατρίδα τους. 

Κείμενο για μελέτη

Ο σημαντικός Γερμανός συγγραφέας Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) έγραψε το ποίημα αυτό το 1937, όταν ζούσε ως αυτοεξόριστος στη Σκανδιναβία, κατατρεγμένος από τη χιτλερική εξουσία. Ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος δεν είχε ακόμη ξεσπάσει, αλλά το ναζιστικό καθεστώς είχε ήδη δώσει δείγματα του βίαιου και απάνθρωπου προσώπου του με την άγρια καταδίωξη των Εβραίων και των αντιφρονούντων Γερμανών. Πολλοί δημοκρατικοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι διώχτηκαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, για να γλιτώσουν από την ηθική και σωματική τους εξόντωση.

Τα χρόνια της εξορίας

Το 1933 με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία ο Μπέρτολτ Μπρεχτ εγκαταλείπει την Γερμανία. Αρχικά αυτοεξορίζεται στην Ελβετία, τη Δανία και τη Φιλανδία, ενώ αργότερα, το 1941, με την επέλαση του ναζισμού στην Ευρώπη μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου διαμένει εκεί έως το 1947, όταν και αναγκάζεται να φύγει υπό την απειλή της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών.

Τα πρώτα χρόνια της εξορίας γράφει τα έργα: «Ο Βίος του Γαλιλαίου» (1938-1939) για τη σχέση μεταξύ εξουσίας και επιστήμης, το αντιναζιστικό έργο «Τρόμος και αθλιότης του Γ΄Ράιχ» (1935-1938) κ.α.

Την περίοδο της διαμονής του στις Η.Π.Α. αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες, μεγάλη πνευματική και συναισθηματική απομόνωση, αποτυχία και μεγάλη αδιαφορία για την αναγνώριση της καλλιτεχνικής του ιδιοφυΐας. Επιπλέον, βρέθηκε τελείως αποκομμένος από το γερμανικό θέατρο, με τα βιβλία του πίσω στην πατρίδα να καίγονται και τα έργα του να απαγορεύονται. Παρά τις αντιξοότητες, όμως, εκεί έγραψε μερικά από τα σπουδαιότερα θεατρικά του δημιουργήματα και συμμετείχε στη δημιουργία κινηματογραφικών φιλμ για το Χόλλυγουντ.