Μάθημα : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (Α1, Α2)
Κωδικός : 1001090300
-
Θεματικές Ενότητες
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΘΕΩΡΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΔΩ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ (Α' -Β' ΠΡΟΣΩΠΟ)
| α' πρόσωπο | ||||
|---|---|---|---|---|
| ενικός αριθμός | πληθυντικός αριθμός | |||
| α.ε. | ν.ε. | α.ε. | ν.ε. | |
| ονομ. | ἐγώ | εγώ | ἡμεῖς | εμείς |
| γεν. | ἐμοῦ, μου | εμένα, μου | ἡμῶν | εμάς, μας |
| δοτ. | ἐμοί, μοι | ἡμῖν | ||
| αιτ. | ἐμέ, με | εμένα, με | ἡμᾶς | εμάς, μας |
| β΄ πρόσωπο | ||||
|---|---|---|---|---|
| ενικός αριθμός | πληθυντικός αριθμός | |||
| α.ε. | ν.ε. | α.ε. | ν.ε. | |
| ονομ. | σύ | εσύ | ὑμεῖς | εσείς |
| γεν. | σοῦ, σου | εσένα, σου | ὑμῶν | εσάς, σας |
| δοτ. | σοί, σοι | ὑμῖν | ||
| αιτ. | σέ, σε | εσένα, σε | ὑμᾶς | εσάς, σας |
Παρατήρηση
Οι αντωνυμίες δεν έχουν κλητική (εξαιρείται η δεικτική αντωνυμία οὗτος, την οποία θα εξετάσουμε σε επόμενη Ενότητα).
3. Οριστική ενεστώτα ρήματος εἰμί
Το εἰμί (= είμαι, υπάρχω) είναι βοηθητικό ρήμα της α.ε., όπως το είμαι και το έχω της ν.ε. Στην οριστική του ενεστώτα κλίνεται ως εξής:
| α.ε. | ν.ε. | |
|---|---|---|
| ἐγώ σύ (οὗτος, αὕτη, τοῦτο) ἡμεῖς ὑμεῖς (οὗτοι, αὗται, ταῦτα) |
εἰμί εἶ ἐστί(ν) ἐσμέν ἐστέ εἰσί(ν) |
είμαι είσαι είναι είμαστε είστε είναι |
4. Οριστική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων 
Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω 
Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του ενεστώτα και του μέλλοντα στην ενεργητική φωνή των βαρύτονων ρημάτων, δηλ. των ρημάτων που δεν τονίζονται στη λήγουσα. Η οριστική έγκλιση φανερώνει κάτι βέβαιο, πραγματικό.
| οριστική ενεστώτα | οριστική μέλλοντα | ||
|---|---|---|---|
| α.ε. | ν.ε. | α.ε. | ν.ε. |
| τοξεύ-ω τοξεύ-εις τοξεύ-ει τοξεύ-ομεν τοξεύ-ετε τοξεύ-ουσι(ν) |
τοξεύω τοξεύεις τοξεύει τοξεύουμε τοξεύετε τοξεύουν |
τοξεύ-σ-ω τοξεύ-σ-εις τοξεύ-σ-ει τοξεύ-σ-ομεν τοξεύ-σ-ετε τοξεύ-σ-ουσι(ν) |
θα τοξεύσω θα τοξεύσεις θα τοξεύσει θα τοξεύσουμε θα τοξεύσετε θα τοξεύσουν |
Παρατηρούμε ομοιότητα στις καταλήξεις της οριστικής του ενεστώτα και του μέλλοντα ε.φ. με τις αντίστοιχες της ν.ε. (υπάρχει μικρή διαφοροποίηση μόνο στο α′ και το γ′ πληθυντικό πρόσωπο).
Ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα, μόνο που προστίθεται ένα -σ- (ο χρονικός χαρακτήρας) πριν από τις καταλήξεις:
Σχηματισμός οριστικής μέλλοντα ε.φ.
5. Οριστική μέλλοντα ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων
Τα αφωνόληκτα ρήματα τα οποία έχουν χαρακτήρα άφωνο σύμφωνο, δηλαδή ουρανικό, χειλικό ή οδοντικό, σχηματίζουν την οριστική του μέλλοντα όπως τα φωνηεντόληκτα, με τη διαφορά ότι από τη συγχώνευση του χαρακτήρα των ρημάτων αυτών με τον χρονικό χαρακτήρα -σ- προκύπτουν τα ακόλουθα:
Χειλικός χαρακτήρας π, β, φ (πτ) + σ → ψ
τρέπ-ω → τρέπ + σ-ω → τρέψω
βλάπτω (θ. βλαβ-) → βλάβ + σ-ω → βλάψω
Ουρανικός χαρακτήρας κ, γ, χ (ττ, σσ) + σ → ξ
λέγ-ω → λέγ + σ-ω → λέξω
τάττω (θ. ταγ-) → τάγ + σ-ω → τάξω
Οδοντικός χαρακτήρας τ, δ, θ (ζ) + σ → αποβάλλεται ο οδοντικός χαρακτήρας και μένει το -σ-
πείθ-ω → πείθ + σ-ω → πείσω
ψεύδω → ψεύδ + σ-ω → ψεύσω