Μάθημα : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (Α1, Α2)
Κωδικός : 1001090300
-
Θεματικές Ενότητες
ΕΝΟΤΗΤΑ 9
1. Ο αναδιπλασιασμός
Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω. 
Οι συντελικοί χρόνοι, δηλαδή ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος και ο συντελεσμένος μέλλοντας, έχουν στην αρχή του θέματος αναδιπλασιασμό σε όλες τις εγκλίσεις και στους ονοματικούς τύπους (απαρέμφατο, μετοχή).
Στο κείμενο της Ενότητας συναντήσατε τρεις τύπους παρακειμένου με αναδιπλασιασμό: πεφύκασιν, γεγόνασιν και πεπονθότες.
Είδη ομαλού αναδιπλασιασμού
| Το ρήμα αρχίζει από: | είδος αναδιπλασιασμού | |
| Α. | 1. απλό σύμφωνο (εκτός του ῥ-) 2. δύο σύμφωνα, από τα οποία: το πρώτο είναι άφωνο (κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ) και το δεύτερο υγρό ή ένρινο (μ, ν, λ, ρ) |
επανάληψη του αρχικού συμφώνου + ε λύω → λέλυκα γράφω → γέγραφα |
| Β. | 1. διπλό σύμφωνο (ζ, ξ, ψ) 2. ῥ- 3. δύο σύμφωνα, χωρίς να είναι το πρώτο άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο 4. τρία σύμφωνα |
συλλαβική αύξηση (βλ. Ενότητα 7) ψεύδω → ἔψευκα ῥάπτω → ἔρραφα (Προσοχή στον διπλασιασμό του ρ!) κτείνω → ἔκτονα στρατεύω → ἐστράτευκα |
| Γ. | φωνήεν ή δίφθογγο |
χρονική αύξηση (βλ. Ενότητα 7) ἐλπίζω → ἤλπικα ἁθροίζω → ἥθροικα |
Δες τη θεωρία για τον σχηματισμό του αναδιπλασιασμού σε βίντεο
Παρατηρήσεις
1. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον αναδιπλασιασμό που παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα (χ, φ, θ), τα οποία τρέπονται στα αντίστοιχα ψιλά (κ, π, τ):
| χ→κ | χορεύω | → | κε-χόρευκα |
| φ→π | φυλάττω | → | πε-φύλαχα |
| θ→τ | θύω | → | τέ-θυκα |
2. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα με α′ συνθετικό πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπο-γράφω → ἀπο-γέ-γραφα.
3. Ιδιαίτερο είδος αναδιπλασιασμού είναι ο αττικός.
Ρήματα που αρχίζουν από α, ε, ο, στους συντελικούς χρόνους επαναλαμβάνουν τους δύο πρώτους φθόγγους του θέματος και συγχρόνως τρέπουν σε μακρό το αρχικό φωνήεν, δηλαδή α → η, ε → η, ο → ω,
π.χ. ἀκούω → ἀκήκοα (<ἀκ-ὰκο-α), ἐλαύνω → ἐλήλακα (<ἐλ-έλα-κα), ὀρύττω → ὀρώρυχα (<ὀρ-ὸρυ-χα).
2. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων
Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των βαρύτονων φωνηεντόληκτων ρημάτων στην ενεργητική φωνή.
Σχηματισμός οριστικής παρακειμένου ε.φ.
Σχηματισμός οριστικής υπερσυντελίκου ε.φ.
Κλίση
| οριστική παρακειμένου | οριστική υπερσυντελίκου |
|---|---|
| τε-τόξευ-κα τε-τόξευ-κας τε-τόξευ-κε τε-τοξεύ-καμεν τε-τοξεύ-κατε τε-τοξεύ-κασι(ν) |
ἐ-τε-τοξεύ-κειν ἐ-τε-τοξεύ-κεις ἐ-τε-τοξεύ-κει ἐ-τε-τοξεύ-κεμεν ἐ-τε-τοξεύ-κετε ἐ-τε-τοξεύ-κεσαν |
3. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων
Παρατηρήσεις
α. Ουρανικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με μετατροπή του ουρανικού χαρακτήρα του θέματος σε -χ-,
π.χ. κηρύττω → κε-κήρυχ-α → ἐ-κε-κηρύχ-ειν, τάττω → τέ-ταχ-α → ἐ-τε-τάχ-ειν.
β. Χειλικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με μετατροπή του χειλικού χαρακτήρα του θέματος σε -φ-, π.χ. τρίβω → τέ-τριφ-α → ἐ-τε-τρίφ-ειν, κόπτω → κέ-κοφ-α → ἐ-κε-κόφ-ειν.
γ. Οδοντικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με τον χρονικό χαρακτήρα -κ-, αφού προηγουμένως αποβάλουν τον οδοντικό χαρακτήρα, π.χ. πείθω → πέ-πει-κα → ἐ-πε-πεί-κειν, κο-μίζω → κε-κόμι-κα → ἐ-κε-κομί-κειν.
Βίντεο για τον σχηματισμό του παρακειμένου εδώ:https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1068917